Dwa miesiące po wyborach parlamentarnych, które odbyły się 15 października, władza została ostatecznie przekazana nowej sejmowej większości, tworzonej przez Koalicję Obywatelską, Lewicę oraz Trzecią Drogę, czyli Polskę 2050 i PSL. Nowy rząd oznacza wiele zmian. W tym artykule przyjrzymy się, jakie proponuje rozwiązania w temacie środowiska i klimatu. Kolejna część tego krótkiego cyklu zostanie poświęcona rolnictwu.
Obietnice dla środowiska w umowie koalicyjnej
Podstawowym dokumentem, na podstawie którego będziemy mogli rozliczać nowy rząd z wyborczych obietnic, jest opublikowana 10 listopada 2023 roku umowa koalicyjna. Porozumienie podpisane przez liderów partii – Donalda Tuska, Szymona Hołownię, Władysława Kosiniaka-Kamysza, Włodzimierza Czarzastego i Roberta Biedronia – zawiera wspólne postulaty koalicjantów, w przypadku których nie ma rozbieżności pomiędzy poszczególnymi partiami dzisiejszej większości sejmowej. Pierwsza część umowy składa się z liczących 24 punkty ustaleń programowych. Dwa z nich dotyczą bezpośrednio środowiska:
Będziemy zgodnie współpracować na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatycznym oraz ograniczenia ich wpływu na życie mieszkańców Polski
Punkt ten skupia się przede wszystkim na przyśpieszeniu zielonej transformacji energetycznej, która ma zapewnić Polakom czystą i tanią energię. Koalicja zobowiązuje się do zwiększenia udziału odnawialnych źródeł energii, m.in. poprzez odblokowanie budowy elektrowni wiatrowych na lądzie. W tej ostatniej sprawie została już podjęta próba zmiany przepisów. Kontrowersje, związane z wpisaniem znacznie złagodzonych zasad budowy wiatraków do projektu ustawy o zamrożeniu cen energii, spowodowały tymczasowe wycofanie się z tych planów, jednak temat z pewnością zostanie ponownie podjęty.
Strony Koalicji podejmą zdecydowane działania na rzecz poprawy poziomu ochrony polskich lasów, rzek i powietrza
Drugi punkt dotyczący środowiska zapowiada lepszą ochronę naturalnych zasobów, nazywanych w umowie naszym dziedzictwem. 20% najcenniejszych obszarów leśnych ma zostać wyłączone z wycinki, a eksport nieprzetworzonego drewna – ograniczony. Planowane jest także zwiększenie powierzchni parków narodowych. Ponadto ogłoszono program odtwarzania torfowisk i mokradeł oraz wdrożenie stałego monitoringu rzek, walkę ze smogiem i likwidację nielegalnych składowisk odpadów. W ten sposób nawiązano do wszystkich najbardziej palących problemów, jakie należy szybko rozwiązać, by nie doszło do kolejnych ekologicznych katastrof, jak zeszłoroczne skażenie Odry czy pożary składowisk trujących odpadów.
Ochrona środowiska w programie Koalicji Obywatelskiej
Na początku września Koalicja Obywatelska zaprezentowała swoją listę 100 konkretów na pierwsze 100 dni rządów. Zamieszczone wśród nich propozycje na temat środowiska i transformacji energetycznej całkowicie pokrywają się z treścią umowy koalicyjnej nowej większości, choć są mniej precyzyjne. Mowa np. o wyłączeniu najcenniejszych obszarów lasów z wycinki i przeznaczenie ich wyłącznie na cele przyrodniczo-społeczne, bez podania ilu procent lasów ma to dotyczyć.
Jak Lewica planuje zadbać o środowisko?
Program wyborczy KW Nowa Lewica zawiera cały rozdział o tytule “Zielony ład”, w którym – poza pomysłami powtarzającymi się z umową koalicyjną – zapowiedziano następujące rozwiązania:
- Zapewnienie odporności energetycznej Polski, czyli uniezależnienie się od surowców z innych krajów, poprzez rozwój sektora OZE.
- Bardziej energooszczędna infrastruktura, dzięki czemu zmniejszy się zapotrzebowanie na energię, w tym cieplną. Pozwoli to obniżyć rachunki.
- Odchodzenie od wydobywania i zużywania paliw kopalnych, przy jednoczesnym zapewnieniu wsparcia dla lokalnych społeczności, aby transformacja nie odbywała się kosztem pracowników.
- Mniej śmieci, lepszy recykling. Wprowadzenie systemów kaucyjnych.
- Więcej parków narodowych – wzrost z 1% powierzchni Polski do 4% już w 2030 roku.
- Ustawa antyodorowa, w celu ograniczenia lub wyeliminowania uciążliwości zapachowej.
- Koniec betonozy – środki wspierające samorządy w przekształcaniu przestrzeni miejskiej na bardziej zieloną i przyjazną człowiekowi.
- Powołanie niezależnej instytucji Rzecznika Praw Zwierząt, likwidacja ferm futrzarskich i chowu klatkowego, a także większe wsparcie dla opiekunów zwierząt.
Co obiecała Trzecia Droga w temacie środowiska?
Program Trzeciej Drogi, czyli przedwyborczej koalicji Polskiego Stronnictwa Ludowego i Polski 2050, to tzw. 12 gwarancji. Jedna z nich brzmi: „Zielona Polska. Tani prąd, czyste powietrze”. Mowa tu o produkcji i zarabianiu na taniej energii z OZE przez właścicieli domów, rolników i przedsiębiorców, a także możliwości kupna prądu bezpośrednio od prywatnych właścicieli farm fotowoltaicznych. Są tu także powtórzone później w umowie koalicyjnej postulaty o ograniczeniu wywozu drewna i objęcia 20% lasów całkowitym zakazem wycinki.
Chociaż obie partie wchodzące w skład Trzeciej Drogi szły do wyborów na jednej liście, to każda z nich zaprezentowała też własny program, bardziej rozbudowany od 12 gwarancji. Poruszana jest w nich m.in. kwestia gospodarki odpadami. PSL chce zakazu jednorazowych reklamówek w sklepach, lepszego znakowania opakowań oraz postawienia butelkomatów w marketach. Polska 2050 wspomina o systemie kaucyjnym na wszystkie szklane i plastikowe opakowania, a także przerzuceniu większej odpowiedzialności za odpady na producentów. Ponadto w programie partii Szymona Hołowni pojawiają się rozwiązania dla zwierząt, częściowo zbieżne z programem Lewicy: powołanie Rzecznika Ochrony Zwierząt, zakaz produkcji futer naturalnych, a także ograniczenie bezdomności psów i kotów.
W podziale resortów pomiędzy obecną większością parlamentarną, która właśnie utworzyła rząd, to Trzeciej Drodze przypadło kierowanie Ministerstwem Klimatu i Środowiska. Nową ministrą resortu została Paulina Hennig-Kloska z Polski 2050.
Autor: Paweł Pałasz
