Uboczne produkty pochodzenia zwierzęcego (UPPZ) podlegają ścisłej kontroli. Nieodpowiednie gospodarowanie nimi zagraża krajowemu oraz międzynarodowemu bezpieczeństwu sanitarno-weterynaryjnemu. Wśród najczęstszych negatywnych skutków nieprzestrzegania prawa w tym zakresie wymienia się ryzyko rozprzestrzeniania chorób zwierzęcych, a także zanieczyszczanie środowiska. To także zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi. W związku z powyższym, Unia Europejska wprowadziła regulacje dotyczące przemieszczania, magazynowania, przetwarzania oraz usuwania UPPZ. Wiąże się to z dodatkową biurokracją dla przedsiębiorców. Dlatego postanowiliśmy przygotować krótki poradnik, który pomoże w wypełnieniu dokumentów handlowych dla tego typu produktów.
Czym są UPPZ?
Na początek uściślijmy jednak, czym dokładnie są uboczne produkty pochodzenia zwierzęcego. W ten sposób określa się wszelkiego rodzaju materiały pochodzenia zwierzęcego, nienadające się do spożycia przez ludzi. To bardzo szeroka kategoria, ponieważ mogą to być zarówno padłe zwierzęta gospodarskie lub domowe, jak i fragmenty zwierząt ubitych w rzeźniach, a nawet pochodzący z gospodarstw obornik. Zalicza się tu także żywność pochodzenia zwierzęcego po terminie ważności. UPPZ są powszechnie wykorzystywane jako surowiec tzw. produktów pochodnych, wśród których można wymienić ubrania ze skóry lub wełny, kosmetyki, nawozy, karmy dla zwierząt, trofea myśliwskie, a także mączki mięsno-kostne lub rybne. Produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego dzielą się na trzy specjalne kategorie, w zależności od poziomu zagrożenia. Kategoria 1 obejmuje materiały nadające się wyłącznie do usunięcia ze względu na ryzyko zakażenia prionami albo zawartość substancji zagrażających środowisku lub niedozwolonych. Także w kat. II znajdują się produkty niewskazane do spożycia przez zwierzęta z powodu przekroczenia norm zanieczyszczeń, ale nadające się do innego zastosowania. Ostatnia, trzecia kategoria obejmuje materiały niewykazujące żadnych objawów chorobowych, ale niejadalne dla człowieka. Nadzór nad UPPZ w Polsce sprawuje Inspekcja Weterynaryjna. Rocznie powstaje w naszym kraju ok. 2 miliony ton takich produktów, co oznacza, że odpowiadamy aż za 10% takiej produkcji w całej Unii Europejskiej.
Regulacje prawne związane z UPPZ
Podmioty wytwarzające uboczne produkty pochodzenia zwierzęcego są zobligowane do tego, aby właściwie określić ich kategorie, a także gromadzić je i przewozić w warunkach zapobiegających powstawaniu zagrożenia dla ludzi, zwierząt oraz środowiska. Do transportu używa się nowych, zamkniętych i odpowiednio oznakowanych specjalną kategorią pojemników, a przewoźnik musi mieć przy sobie dokument handlowy dla UPPZ oraz inne wymagane papiery, np. świadectwo zdrowia. Z tego ostatniego obowiązku mogą być zwolnione gospodarstwa przewożące obornik. W przypadku transportu UPPZ pomiędzy krajami UE, pojemniki lub pojemniki zostają oznakowane odpowiednim barwnym kodem oraz etykietą z określonym dla danej kategorii sformułowaniem. Ponadto podmioty, które wysyłają, przewożą lub przyjmują tego rodzaju produkty, powinny prowadzić rejestr wysyłek oraz powiązanych dokumentów handlowych. W rejestrze umieszcza się informacje na temat ilości materiałów, gatunku zwierząt, daty odbioru, nazwy i adresu przewoźnika oraz odbiorcy, a także numerów rejestracji i zatwierdzenia.
Jak wypełnić dokument handlowy dla UPPZ kat. 2 i 3?
Przed przekazaniem UPPZ zewnętrznej firmie transportowej, należy wypełnić specjalny druk dla odpowiedniej z trzech kategorii. Oprócz rubryk na datę, a także nazwy i adresy nadawcy, przewoźnika i odbiorcy, dokumenty handlowe dla UPPZ wymagają podania wielu innych informacji. Segment „Sposób przetwarzania” wypełnia się jedynie w przypadku, gdy materiał pochodzi z zakładu przetwórczego. Zaznacza się w nim jedną z zatwierdzonych metod przetwarzania, która została użyta w danym przypadku. Kolejna rubryka to „Cel przewozu”. Do wyboru jest pięć rodzajów odbiorców, ale można wpisać także własny cel. W następnej sekcji, „Identyfikacja i opis materiału” należy sprecyzować, czy są to produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego, czy produkty pochodne, a także – tylko jeżeli jest to dokument dla kat. II – określić, czy są przeznaczone do żywienia zwierząt. Podaje się także rodzaj i ilość materiału. Dokumenty handlowe dla UPPZ kat. 2, dotyczące padłych zwierząt lub ich części, wymagają ponadto wskazania gatunków zwierząt i – jeśli nie jest to drób – ich ilości oraz numeru kolczyka lub innego znaku identyfikacyjnego. W niektórych przypadkach, gdy produkty pochodzą z obszarów podlegających ograniczeniom i zakazom, konieczny jest także podpis weterynarza.
Autor: Paweł Pałasz
