Naukowcy starają się lepiej zrozumieć wpływ Bałtyku na Arktykę. Analiza próbek zebranych podczas corocznej ekspedycji naukowej AREX Instytutu Oceanologii Polskiej Akademii Nauk (IO PAN) pozwoli zbadać, czy i jak słonawe wody Bałtyku oddziałują na środowisko arktyczne.
Jako mniej słone od wód arktycznych, wpływają bowiem na cyrkulację i zamarzanie wód w rejonach przybrzeżnych Morza Barentsa oraz przenoszą zanieczyszczenia, biogeny i organizmy planktonowe.
Daniel Rak z IO PAN z Pracowni Oceanografii Obserwacyjnej, uczestnik zespołu badawczego R/V Oceania mówi, że pierwszy etap rejsu AREX 2024 r., który zakończył się 20 czerwca br. to „symbolicznie wmurowanie kamienia węgielnego pod badania interakcji między Bałtykiem a Arktyką”. Etap ten obejmował kompleksowe badania hydrologiczne i atmosferyczne na trasie od Bałtyku do Morza Norweskiego.
„Podczas I etapu rejsu AREX 2024 prowadzono interdyscyplinarne badania mające na celu poznanie fizyko-chemicznych właściwości słonawych mas wodnych wypływających z Bałtyku do Arktyki. W ramach tych badań wykonano szereg pomiarów obejmujących warunki środowiskowe, takie jak temperatura, zasolenie, natlenienie oraz stężenie substancji biogenicznych” – podał Daniel Rak.
Poza tym naukowcy przeprowadzili pomiary turbulencji wody oraz analizę składu jakościowo-ilościowej zbiorowisk mikroplanktonu i mezozooplanktonu. Zbadali także zawartość wybranych zanieczyszczeń chemicznych, takich jak rtęć, fenole i mikroplastik.
Kolejnym elementem badań były ciągłe pomiary meteorologiczne wraz z symultanicznymi pomiarami dot. fizyki atmosfery, w tym przede wszystkim aerozolu morskiego oraz fizyko-chemiczne analizy mikrowarstwy powierzchniowej.
Danie Rak zwrócił uwagę, że prace związane z rejsem, nie kończą się na pokładzie statku. „W dalszej perspektywie planowane jest modelowanie hydrodynamiczne wypływu wód powierzchniowych oraz obserwacje satelitarne zawiesiny i chlorofilu. Dzięki tym działaniom uzyskamy kompleksowy obraz warunków panujących na trasie przepływu bałtyckiej wody do Arktyki” – podkreślił naukowiec.
Zdaniem badacza próbki zebrane podczas tego etapu są kluczem do zrozumienia złożonych zależności między Bałtykiem a Arktyką. Wytłumaczył, że „analiza próbek pozwoli zbadać, czy i jak słonawe wody Bałtyku oddziałują na środowisko arktyczne. Jako mniej słone od wód arktycznych, wpływają bowiem na cyrkulację i zamarzanie wód w rejonach przybrzeżnych Morza Barentsa. Przenoszą też zanieczyszczenia, biogeny i organizmy planktonowe. Pomiary hydrodynamiczne i modelowanie umożliwią określenie dokładnej trasy tych wód oraz ich mieszania” – zaznaczył.
Identyfikacja i analiza chemicznych zanieczyszczeń, takich jak rtęć i mikroplastik pomoże ocenić ich wpływ na ekosystemy morskie. „Badania struktury i rozmieszczenia planktonu dostarczą cennych informacji na temat bioróżnorodności i kondycji ekosystemu morskiego” – powiedział Rak.
Naukowiec przyznał, że w trakcie prowadzonych badań, zmieniająca się pogoda na morzu utrudniała wykonanie niektórych pomiarów. „Praca na statku bywa wymagająca fizycznie, niezależnie od warunków pogodowych, zarówno podczas flauty, jak i sztormów” – zaznaczył.
Wyzwaniem była również konieczność koordynacji działań dwóch statków badawczych: R/V Oceania i R/V Oceanograf, należącym do Uniwersytetu Gdańskiego, bo w tym roku I etap AREX po raz pierwszy realizowany był we współpracy z Uniwersytetem Gdańskim. „Podczas gdy R/V Oceanograf prowadził badania w strefach przybrzeżnych i fiordowych, R/V Oceania realizowała badania na skłonie kontynentalnym” – powiedział Rak. Na szczęście, mimo niedogodności, udało się zrealizować większość zaplanowanych badań.
Jego zdaniem, „najcenniejszym elementem tej wyprawy była możliwość przeprowadzenia interdyscyplinarnych pomiarów, co pozwoliło na uzyskanie wyczerpujących informacji o warunkach z różnych dziedzin naukowych”. „Dzięki współpracy kilku grup badawczych oraz szerokiemu zakresowi metod możliwe było przeprowadzenie szczegółowych analiz środowiskowych i biologicznych” – powiedział.
Daniel Rak zauważył, że ta wyprawa badawcza to nie tylko działania oceanograficzne, ale też szansa na popularyzację nauki. „W norweskim Bodø, gdzie umacnialiśmy relacje z naszymi polsko-norweskimi partnerami, z dumą prezentowaliśmy polskie jednostki R/V Oceania i R/V Oceanograf, na których prezentowana była wystawa „Kobiecy Obraz Morza” – opisał.
AREX, czyli ARctic EXpedition, to coroczna ekspedycja naukowa organizowana przez Instytut Oceanologii Polskiej Akademii Nauk (IO PAN). Rejsy te są prowadzone na pokładzie statku badawczego R/V Oceania. Celem AREX jest prowadzenie interdyscyplinarnych badań w Arktyce Europejskiej: w Morzach Nordyckich (Morze Norweskie i Morze Grenlandzkie), w Morzu Barentsa, w Cieśninie Fram, w Oceanie Arktycznym oraz w fiordach Spitsbergenu. Badania obejmują szeroki zakres dziedzin naukowych, w tym oceanografię fizyczną, chemiczną, biologiczną oraz badania klimatyczne. Ekspedycje AREX dostarczają cennych danych o zmienności środowiska arktycznego, co ma kluczowe znaczenie dla monitorowania zmian klimatycznych i modelowania procesów zachodzących w Oceanie Arktycznym.
Źródło: Nauka w Polsce (naukawpolsce)