Sarna to jedno z najpiękniejszych dzikich zwierząt występujących w Polsce. Najbardziej rozpowszechnionym oraz najliczniejszym gatunkiem jest sarna europejska. Jednak niewiele osób wie, że ze względu na preferencje siedliskowe możemy wyróżnić sarnę leśną oraz polną. Czym one się od siebie różnią? A także czy mamy więcej gatunków saren?
W tym artykule omówimy jakie gatunki występują w Polsce, poznamy ich przeszłość. Poruszymy także temat współczesnych badan genetycznych tego fascynującego gatunku.
Sarna europejska – symbol dzikiej przyrody
W Polsce najliczniejszym gatunkiem jest sarna europejska (Capreolus capreolus). Jest niewielkim zwierzęciem o smukłym ciele. Samiec, czyli tzw. kozioł osiąga wagę około 25 kg, a samica, tzw. koza jest nieznacznie mniejsza. Sierść sarny latem jest czerwonobrązowa, zimą zaś zmienia kolor na siwobrązową. Kozioł, podobnie jak jeleń, posiada poroże, zwane parostkami. W społeczeństwie utrzymuje się błędne przekonanie, że sarna to „żona” jelenia, co jest całkowitą nieprawdą. Co prawda, należą do tej samej rodziny – jeleniowatych (Cervidae), ale do dwóch odrębnych podrodzin. Co ciekawe, bliżej z sarną spokrewniony jest łoś, a nie jeleń.
Sarna ma niezwykłe zdolności adaptacyjne. Potrafi przystosować się do siedliska, w jakim występuję. Z tego względu w Europie wyodrębniono dwa typy ekologiczne sarny europejskiej: leśną oraz polną. Sarny leśne preferują gęste lasy, natomiast sarny polne występują na terenach rolniczych czy łąkach. Oba typy nie różnią się między sobą w wyglądzie. Sarna polna jedynie może być nieco cięższa, ponieważ ma łatwiejszy dostęp do pokarmu. Różnice można zauważyć w miejscu bytowania oraz zachowaniu. Sarny polne żyją w znacznie większych stadach niż sarny leśne.
Sarna syberyjska – przybysz ze wschodu
Sarny syberyjskie, inaczej azjatyckie (Capreolus pygargus) sprowadzane były do Polski w celach łowieckich na początku XX wieku, lecz wyginęły. Początkowo uznawane były za podgatunek sarny europejskiej, jednak badania DNA potwierdziły, że są to gatunki blisko ze sobą spokrewnione. Sarna syberyjska różni się od sarny europejskiej wyglądem oraz zachowaniem. Jest znacznie większa – jej masa ciała może sięgać 40 kg. Jej ciało jest znacznie masywniejsze, a u samców poroże jest inaczej ukształtowane. Sarna syberyjska ma całkiem inne wymagania środowiskowe. Jest przystosowana do życia przy silnych mrozach oraz długich zimach.
W ostatnim czasie opublikowano wyniki wieloletnich badań międzynarodowego zespołu naukowców. Badali oni zróżnicowanie genetyczne sarny w Europie. Wykazano, że występują dwie linie genetyczne sarny: europejska i syberyjska. Co ciekawe, we wschodniej oraz w południowej części Polski występuje syberyjska linia genetyczna saren europejskich. Jest ona wynikiem krzyżowania się naszego rodzimego gatunku sarny europejskiej z dawniej zamieszkującą Polską sarną syberyjską. Stwierdzono również, że wpływ genów saren syberyjskich na populacje saren europejskich w Polsce jest większy, niż dotychczas sądzono.
Autorka: Wiktoria Hyra
