Zbliża się zima. Wielu z nas woli w tej części roku zaopatrzyć się w koc, ciepłą herbatę i zostać w domu. Niezależnie od tego, jak dużo czasu spędzamy na zewnątrz, chcielibyśmy oddychać czystym, świeżym powietrzem. Jednak w okresie jesienno-zimowym jego jakość często pozostawia wiele do życzenia. Jakie substancje sprawiają, że z mniejszą chęcią wychodzimy z budynków i jak wpływają one na nasze zdrowie?
Kluczowe zanieczyszczenia powietrza
Wprowadzenie do powietrza substancji gazowych, ciekłych lub stałych w takich ilościach, jakie mogą negatywnie oddziaływać na zdrowie człowieka, przyrodę żywą, klimat, glebę czy wodę, nazywamy zanieczyszczeniem powietrza atmosferycznego.
Do kluczowych substancji, powodujących pogorszenie jakości powietrza należą: pył zawieszony, tlenek węgla, dwutlenek siarki i azotu. Czasami w pyle można spotkać metale ciężkie — rtęć czy arsen. Znacznie rzadziej w atmosferze znajdują się wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, benzopiren, benzen i ozon.
Głównym źródłem szkodliwych związków jest emisja antropogeniczna, będąca efektem działalności przemysłowej, a także transport. Nie bez znaczenia są również zanieczyszczenia powierzchniowe, takie jak: domowe kotły, piece i kominki oraz lokalne kotłownie.
Często zapominamy, że istnieją również naturalne źródła zanieczyszczenia powietrza, do których należą między innymi: wybuchy wulkanów, erozja wietrzna skał, pożary lasów oraz pył kosmiczny. Jednak są to zjawiska obecne na Ziemi od zawsze i stały się one nieodrębną częścią środowiska naturalnego. Natomiast każda działalność człowieka, powodująca emitowanie szkodliwych substancji, dodatkowo obciąża naszą planetę i przyczynia się do zmian klimatu.
Skutki zdrowotne
Wiemy już, jakie związki, w stężeniu większym lub mniejszym, są obecne w powietrzu. A jak wpływają one na nasz organizm? Naturalnie nasuwającą się kwestią są kłopoty z układem oddechowym — astma, nowotwór i inne choroby płuc, częste infekcje dróg oddechowych. Może też dokuczać nam podrażnienie nosa, oczu i gardła oraz katar, kaszel czy zapalenie zatok.
Zwykle nieobecnym w naszej świadomości skutkiem oddychania nieświeżym powietrzem są problemy z układem krążenia. Możemy borykać się z nadciśnieniem tętniczym, zaburzeniami rytmu serca, niewydolnością oraz zawałem najważniejszego w naszym ciele organu.
Ekspozycja na zanieczyszczenia atmosferyczne może wywoływać mniej oczywiste objawy. Otóż wpływa ona negatywnie na naszą koncentrację i pamięć, częściej odczuwamy niepokój oraz dokuczają nam stany depresyjne. Niebezpiecznym skutkiem oddychania zanieczyszczonym powietrzem są zmiany anatomiczne w mózgu i przyspieszone starzenie się układu nerwowego.
Jak możemy chronić się przed negatywnym wpływem zanieczyszczonego powietrza?
Warto pamiętać, że okres prenatalny jest szczególny i już wtedy warto zwracać uwagę, jakiej jakości powietrzem oddycha ciężarna kobieta. Rozwijający się płód jest nadzwyczaj wrażliwy na wpływ szkodliwych związków obecnych w środowisku. Substancje toksyczne nie tylko mogą doprowadzić do przerwania ciąży, ale też do wcześniejszego jej rozwiązania. Ekspozycja prenatalna rzutuje natomiast na zdrowie dziecka na przestrzeni jego całego życia.
Jeśli zaobserwujemy, że jakość powietrza danego dnia pozostawia wiele do życzenia, warto zostać w domu, nie otwierać okien i zastosować oczyszczacz powietrza. Należy pamiętać, aby pod żadnym pozorem nie uprawiać wtedy sportu na zewnątrz, gdyż przyspieszony oddech sprzyja przyswajaniu szkodliwych substancji. Jeśli zajdzie konieczność wyjścia z domu, warto zaopatrzyć się w maskę przeciwpyłową.
Nie mamy wpływu na ilość istniejących na świecie zakładów przemysłowych, ani na to, jakiego paliwa ludzie używają do ogrzania swoich domów. Liczą się nasze codzienne wybory — warto zamienić samochód na komunikację zbiorową czy rower, namówić najbliższych na wymianę źródła ciepła w domu na bardziej ekologiczne albo na zasadzenie drzewa w ogródku. Wszystkie te czynniki z całą pewnością przyczynią się do ochrony jakości powietrza atmosferycznego.
