Zawilec gajowy jest jedną z pierwszych pojawiających się krajowych roślin. Swoim wyglądem przypomina kwitnącego na biało jaskra. Jest zachwycająco piękny, tworzy rozległe kolonie-kobierce. Ten niezwykły urok zawilca przyczynił się do przeniesienia go do uprawy w ogrodach.
Podczas wiosennych wycieczek i spacerów po lasach liściastych, iglastych i górskich łąkach spotykamy delikatne białe kwiatki. Często nie umiemy ich nazwać, lecz rozpoznanie zawilca gajowego (Anemone nemorosa L.) nie jest trudne. Jak to zrobić?
Kiedy kwitnie zawilec gajowy?
Chociaż pełnię kwitnienia zawilca gajowego datuje się na marzec-maj, zakwita już na przedwiośniu, na przełomie lutego i marca. Początek kwitnienia tej rośliny ściśle uzależniony jest od warunków pogodowych, gdy zima jest ciepła, zawilce zakwitają wcześniej. Pora ta zależna też jest od regionu kraju.
Źródło: https://www.pexels.com/ Autorka: Julia Filirovska
Zawilec gajowy — jak wygląda?
Zawilec gajowy (Anemone nemorosa L.) jest byliną o wysokości do 10-25 cm. Zapyla go wiele owadów, a orzeszkowate nasiona są rozsiewane przez mrówki.
- Kwiat: tylko jeden biały, czasem czerwono podbiegnięty na zewnątrz. Działki okwiatu w liczbie 6-8 obejmują liczne żółte pręciki i słupki;
- Liście: 3 dłoniastodzielne, wyrastają na łodydze w okółku, wzniesione. Brzeg liścia jest grubo nieregularnie piłkowany;
- Łodygi: nagie lub skąpo owłosione, nierozgałęzione;
- Owoce: szerokie, owłosione, jednonasienne, zielonawe, niepękające niełupki z wygiętym dzióbkiem;
- Kłącze: brunatnoczerwone lub żółtawe, proste, czołgające się poziomo, długości do 30 cm z licznymi nitkowatymi korzeniami.
Kwiaty zawilców zapylane są przez owady, a owoce rozprzestrzeniane poprzez mrówki. Ze względu na dużą produkcję pyłku kwiatowego roślina ta określana jest jako „pyłkowa” i stanowi cenne źródło pyłku dla zapylających ją owadów. Z powodu dużego zapotrzebowania na światło jest jedną z najwcześniej zakwitających roślin w naszych lasach.
Czy zawilec gajowy jest trujący?
Zawilec gajowy jest rośliną trującą. W przeszłości był wykorzystywany w medycynie ludowej i weterynaryjnej. Tak jak wszystkie gatunki roślin należące do rodziny jaskrowatych, zawilec gajowy zawiera we wszystkich organach silnie trującą ranunkulinę, której najwięcej ma w kłączach.
W wyniku kontaktu z rozgniecioną rośliną lub z jej sokiem na skórze pojawia się zaczerwienienie i obrzęk, piekący ból i pęcherze. Dłuższe oddziaływanie prowadzi do rozpadu tkanki. Niebezpieczne może być potarcie oczu lub ust nieumytą przy zrywaniu zawilców dłonią. Mogą wywoływać stany zapalne, zwłaszcza u dzieci.
Zatrucia w wyniku spożycia zawilców są rzadkie ze względu na ich piekący smak. Dochodzi do zapalenia błony śluzowej ust, żołądka i jelit. Występuje krwawa biegunka, omdlenia, czasem drgawki oraz niewydolność krążeniowa, oddechowa i zapalenie nerek z krwiomoczem i białkomoczem. Po spożyciu konieczne jest płukanie żołądka.
Po wysuszeniu zawilec gajowy w znacznym stopniu traci właściwości toksyczne.
