Naukowiec z Uniwersytetu Szczecińskiego – dr Dominik Paprotny otrzymał ponad 6 mln zł na realizację projektu pod nazwą „Adaptacja do powodzi w erze zmian klimatycznych z pomocą Europejskiego Modelu Socjo-Hydrologicznego”. Przyznane środki to grant Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (European Research Council – ERC). Jakie są cele projektu?W czym mają pomóc badania?
Granty ERC przyznawane są za nowatorskie koncepcje badawcze o dużym znaczeniu. Projekty obejmują badania w różnych dziedzinach – od nauk ścisłych i inżynieryjnych, przez nauki o życiu, po nauki społeczne i humanistyczne.
Hydrolog i geograf z Uniwersytetu Szczecińskiego – dr Dominik Paprotny będzie kierownikiem projektu realizowanego w tej jednostce naukowej. Jak podaje uczelnia, jest to pierwszy tego rodzaju grant w województwie zachodniopomorskim.
„Cieszę się, że będę mógł realizować ten projekt na Uniwersytecie Szczecińskim, w którym zaczynałem karierę naukową, oraz w Szczecinie, z którego pochodzę. Tworząc nową grupę badawczą w Szczecinie chcę wykorzystać wiedzę i doświadczenie z 11 lat pracy w zagranicznych instytucjach naukowych oraz stworzyć ośrodek, który będzie wiodącym w Polsce w zakresie badań nad skutkami zmian klimatycznych. (…) Liczę, że projekt będzie miał nie tylko pożytki naukowe, ale realnie przyczyni się do lepszego planowania przed przyszłymi powodziami w Polsce i Europie” – mówi dr Dominik Paprotny.
Ryzyko powodzi a adaptacja
Powodzie są jedną z najbardziej destrukcyjnych klęsk żywiołowych. Powodują regularnie zniszczenia oraz straty w ludziach i gospodarce. Skutki tych powodzi są wynikiem zarówno ekstremalnych zjawisk pogodowych, jak i bezpośredniej działalności człowieka.
„Obszary położone blisko rzek lub wybrzeża były zawsze szczególnie atrakcyjne dla działalności gospodarczej, ale równocześnie naraziły społeczeństwa na ryzyko powodzi. Ryzyko to jest zazwyczaj ograniczane przez wały przeciwpowodziowe, ale jak mogą zaświadczyć ostatnie powodzie, te nie zawsze spełniają swoją rolę” – wyjaśnia dr Dominik Paprotny. – „Doświadczenie powodzi sprzyja podejmowaniu lokalnych, często prywatnych środków zapobiegawczych. Konieczne są jednak nowe ścieżki adaptacji w celu redukcji skutków przyszłych zmian klimatycznych i społeczno-ekonomicznych” – dodaje naukowiec.
Cele projektu:
- zwiększenie zrozumienia dynamicznych zmian ryzyka powodziowego w kontekście zmian klimatycznych i społeczno-gospodarczych;
- stworzenie uniwersalnego, europejskiego modelu społecznej reakcji na straty powodziowe i metody adaptacji do nich;
- określenie faktycznej efektywności różnych metod adaptacji dla ponad 1400 regionów w Europie w obliczu przyszłym zmian w poziomie ryzyka powodziowego.
Europejski Model Socjo-Hydrologiczny (EuroSoHo) pomoże określić dynamikę ryzyka powodzi w przeszłości i przyszłości w różnych regionach Europy. Zostanie zbudowany przy użyciu wielu zbiorów danych opisujących występowanie powodzi i ich skutki, rozmieszczenie ludności, warunki ekonomiczne i ochronę przeciwpowodziową w latach 1950–2025. Kalibracja modelu na empirycznych danych z ponad 1400 regionów należących do 42 krajów scharakteryzuje historyczną reakcję społeczeństwa na powodzie. Wykorzystując prognozy przyszłych zmian klimatycznych i społeczno-ekonomicznych, EuroSoho oszacuje przyszłe straty powodziowe do 2100 roku w różnych scenariuszach.
Podstawowy scenariusz zakładający, że społeczeństwo nadal będzie dostosowywać się do powodzi w taki sam sposób i w takim samym zakresie jak w przeszłości, zostanie rozszerzony poprzez zastosowanie różnych strategii łagodzenia tych skutków, takich jak ulepszenie wałów przeciwpowodziowych, indywidualne środki przeciwdziałania, ograniczanie zabudowy obszarów zalewowych czy relokacja. Model pozwoli zidentyfikować pozytywne i negatywne skutki zastosowania któregokolwiek z tych środków dla całego systemu. Można spodziewać się, że aby zapobiec wzrostowi przyszłych strat powodziowych, konieczne będzie połączenie wielu środków zapobiegawczych w różnych proporcjach, które zostaną określone dzięki EuroSoho – komentuje kierownik projektu.
Jakie wyzwania będą stały przed badaczami?
Przed zespołem badawczym wiele wyzwań. To przede wszystkim połączenie wiedzy z różnych dyscyplin, od nauk o Ziemi po ekonomię i socjologię, zebranie i integracja dużych zbiorów danych z najróżniejszych źródeł oraz implementacja europejskiego modelu socjo-hydrologicznego jako narzędzia o otwartym dostępie.
