Przyszłość koralowców, które pełnią kluczową rolę w morskich ekosystemach, stoi pod dużym znakiem zapytania. Podczas konferencji klimatycznej ONZ COP 29 w Azerbejdżanie, ogłoszono, że ponad 44% gatunków koralowców jest zagrożonych wyginięciem. Stanowi to poważny wzrost w stosunku do 2008 roku, kiedy czerwona księga IUCN wskazywała na zagrożenie dla 1/3. Obecnie pod ochroną znajduje się 892 gatunków koralowców, jednak ich sytuacja stale się pogarsza, co podkreśla konieczność podjęcia działań w celu ich ochrony.
Jednym z postanowień COP29 było wyznaczenie nowego globalnego celu finansowania działań na rzecz klimatu. Zgodnie z tym celem ustalono, że do 2035 roku państwa wysokorozwinięte będą zobowiązane do mobilizacji co najmniej 300 mld USD na wsparcie działań klimatycznych w krajach rozwijających się. Polska będąca krajem o średnim poziomie nie należy do grupy państw wysokorozwiniętych, a jej partycypacja w finansowaniu działań na rzecz klimatu opiera się wyłącznie na zasadzie dobrowolności.
Zrozumienie roli koralowców w ekosystemach morskich oraz wyzwań, przed którymi stoją, jest istotne dla skutecznej ochrony raf koralowych.
Rola koralowców w ekosystemach morskich
Koralowce to morskie organizmy, które zaliczane są do parzydełkowców. Żyją w niezbyt głębokich, ciepłych morzach, zarówno samotnie, jak i w koloniach. Wyróżniamy dwa rodzaje odżywiania się koralowców. Większość z nich prowadzi symbiotyczne życie z glonami, które dostarczają im energii na drodze fotosyntezy, a w zamian oferują im dostęp do światła. Pozostałe za pomocą ramion i komórek parzydełkowych wyłapują zooplankton, skorupiaki, mięczaki, czy ryby. Szkielet koralowców zbudowany jest z węglanu wapnia, który tworzy złożone ekosystemy, jakimi są rafy koralowe, określane często mianem „podwodnych dżungli”.
Rafy koralowe stanowią jeden z najbardziej różnorodnych ekosystemów na Ziemi, będąc źródłem pożywienia i schronienia dla wielu gatunków ryb, skorupiaków i innych gatunków morskich. Ponadto odgrywają istotną rolę w ochronie wybrzeży przed erozją, wspierają lokalne rybołówstwo i turystykę, a także są wykorzystywane w medycynie.
Co zagraża rafom koralowym?
Głównym czynnikiem stojącym za wymieraniem koralowców jest zmiana klimatu. Nawet wielkie podniesienie temperatury wody powoduje stres termiczny u koralowców, który przyczynia się do ich bielenia i chorób zakaźnych. Oprócz zagrożeń wynikających ze zmian klimatu, rafy koralowe stoją przed innymi wyzwaniami. Obejmuje to:
- zanieczyszczenie wód;
- przełowienie i destrukcyjne praktyki połowowe;
- choroby;
- gatunki introdukowane.
Spływy z gospodarstw rolnych i przemysłu mogą zasypywać rafy koralowe osadami i zanieczyszczeniami, tworzyć zakwity glonów i zabijać koralowce, a niezrównoważone rybołówstwo i destrukcyjne metody połowowe niszczą nie tylko same koralowce, ale i całą strukturę rafy.
Ochrona raf koralowych
Aby skutecznie chronić rafy koralowe, niezbędne są strategie, które łączą działania na poziomie lokalnym, krajowym i globalnym. Kluczowym elementem tych działań jest wyznaczenie morskich obszarów chronionych (MPA), które zapewnią koralowcom bezpieczne siedliska, wolne od zagrażających im działań ludzkich, takich jak zanieczyszczenie, czy nadmierne rybołówstwo. W celu ożywienia i odbudowy ekosystemu raf prowadzi się hodowle i sadzi odporne koralowce. Współczesne badania koncentrują się na różnych aspektach ich życia, w tym na krzyżowaniu gatunków, w celu osiągnięcia jak najlepszych cech. Techniki wspierające zdrowie i przetrwanie koralowców opierają się na doskonaleniu technik kontrolujących rozprzestrzenianie się chorób i ograniczających wpływ organizmów żerujących. Istotne jest także identyfikowanie obszarów wysokiego ryzyka, wspieranie reagowania kryzysowego i odzyskiwanie szkód powstałych w wyniku zdarzeń fizycznych, np. uziemienie statku.
