Europejska Agencja Środowiska (EEA) przestawiła niecodzienny raport, w którym „wyobraźnia” nakreśliła cztery możliwe scenariusze przestawiające zróżnicowane podejścia względem osiągnięcia ustalonych celów społeczno-gospodarczych oraz środowiskowych całej Europy.
Analiza bazuje na pracach EEA i jej sieci Eionet. Raport przedstawia cztery angażujące, wiarygodne i wyraźnie kontrastujące obrazy zrównoważonej Europy, odzwierciedlające różne założenia dotyczące rozwoju trendów społeczno-gospodarczych, środowiskowych, technologicznych i politycznych, a także przeciwstawne wizje jakże pożądanej przyszłości.
EUROPEJSKA CZWÓRKA
Oczekuje się, że żadne z tych wyobrażeń nie zostanie w pełni zrealizowane. Jednakże te poniekąd senne mary to cenne narzędzie do zrozumienia założeń i kompromisów nieodłącznie związanych z różnymi przyszłościami, w których główne skrzypce rezerwuje innowacja, polityka, finanse i udział publiczny.
Technokracja dla dobra wspólnego
W myśl pierwszego scenariusza, w 2050 roku Europa osiąga wysoki standard życia i zdrowe ekosystemy. Ma to być skutkiem skrupulatnego i odgórnego sterowania gospodarką oraz społeczeństwem. Kończą się czasy uporczywych, narastających problemów społecznych i środowiskowych. Europejczycy coraz częściej zwracają się do państwa o rozwiązania.
Wyobrażenie to przewiduje zrównoważony rozwój osiągany dzięki kontroli państwa, które wyznacza priorytet społeczny. Co więcej, to cyfryzacja przyczynia się do monitorowania systemów społecznych i ekologicznych. Działalność gospodarcza zostaje scentralizowana pod nadzorem państwa. W tej wizji cała UE to prawidłowo funkcjonujące partnerstwo pomiędzy silnymi, podobnie myślącymi rządami.
Jedność w obliczu przeciwności losu
Dziesięciolecia poprzedzające 2050 rok dewastowały Europę. Pandemia, wojna, wysiedlenia, migracje, pożary, upały i burze niszczące wszystko na swej drodze. Świat nie był łaskawy i w obliczu tych przeciwieństw Europa miałaby się stać jeszcze bardziej zjednoczona.
Katastrofy prowadzą do zjednoczenia UE, która stara się sprawować pieczę nad wspólną konstytucją, stosując rygorystyczne, odgórne środki, aby określić granice dla działalności gospodarczej. Promowany jest wzrost z uwzględnieniem – na pierwszym miejscu – środowiska. Akcje proekologiczne są mocno promowane i mają być odpowiedzią na łagodzenie oraz dostosowanie się do problemów związanych ze środowiskiem i klimatem.
Wielkie oddzielenie
Wyobrażenie to zakłada oddzielenie wzrostu PKB od negatywnego wpływu na środowisko. Co więcej, wzrost ten ma pomagać w ochronie poprzez modernizację systemów energetycznych. „Zielony styl życia” staje się normą, a nowe technologie wzmagają dostosowanie się do proekologicznych nawyków.
Biogospodarka znajduje się w centrum transformacji. Firmy działają na konkurencyjnych, zliberalizowanych rynkach, napędzając zielony wzrost. Występują skuteczne interwencje rządowe, a współpraca między krajami UE jest elastyczna i pragmatyczna, skupia się na ograniczonej liczbie obszarów.
Ekotopia
Ten scenariusz zakłada odwrócenie się niektórych zmian społecznych minionych stuleci. Wpłynąć miałaby na to m.in. wojna i zmiany klimatyczne. Przyroda staje się wyznacznikiem lepszego jutra. Potrzeba ochrony, połączenia się z naturą i lokalną społecznością jest częścią „zdrowego rozsądku” społeczeństwa. Technologia z kolei umożliwia odpowiedzialny i zrównoważony styl życia.
Zużycie i wykorzystanie zasobów naturalnych jest zmniejszane. Zrównoważona gospodarka ogranicza rozmiar sektora publicznego, zaś większą rolę w utrzymaniu dobrobytu odgrywa społeczeństwo obywatelskie, również w procesach decyzyjnych na skalę europejską.
EEA planuje wykorzystać powyższe wizje przyszłości do analizy możliwości zrównoważonego rozwoju dla czterech kluczowych systemów produkcji i konsumpcji w Europie (żywność, energetyka, transport i budownictwo). Mają one również prowadzić do lepszego zrozumienia rozwoju długoterminowej stabilności oraz odporności UE na globalne wstrząsy.
Źródło: Europejska Agencja Środowiska
