Od zarania dziejów mówi się o „złym wilku”, którego należy się bać. Kto się jednak boi kogo? W najnowszych badaniach naukowcy przeprowadzili eksperyment, w którym wilki i ich ofiary reagują na puszczone odgłosy z głośnika. Badanie udowadnia strach, jaki wzbudzamy w zwierzętach samym bodźcem dźwiękowym. Nieustraszony wilk boi się najbardziej „superdrapieżnika” – człowieka.
Coraz częściej spotykamy się z przekonaniem, że wilki „tracą lęk do człowieka” i stają się coraz bardziej „zuchwałe”. Prawdą jest, że drapieżniki te zbliżają się coraz bardziej do zabudowań, zwabione łatwo dostępnym jedzeniem oraz odbieraniem im terytoriów poprzez wycinanie lasów. Nie należy jednak mylić „odważnych” zachowań osobników z brakiem strachu przed ludźmi.
Czego boją się wilki? – eksperyment w Borach Tucholskich
Grupa badaczy z Instytutu Biologii Ssaków Polskiej Akademii Nauk podjęła się próby zbadania poziomu strachu zwierząt na bodźce dźwiękowe, w tym głosu ludzkiego. Badane były nie tylko wilki, ale również ich ofiary – ssaki parzystokopytne. Ponadto obserwowana była ich nocna aktywność.
Eksperyment przeprowadzono w Borach Tucholskich, których tereny są częściowo zdominowane przez człowieka, a wilki ponownie je zasiedlają.
W miejscach uczęszczanych przez zwierzęta zostały umieszczone specjalne fotopułapki – automatyczne systemy kamera-głośnik. Odtwarzały one dźwięki po zarejestrowaniu ruchu przechodzącego w okolicy psowatego, czy kopytnego. W ten sposób włączane były nagrania: ludzi, psów lub niedrapieżnych ptaków (stanowiło to próbę kontrolną).
Wyniki były zadziwiająco zgodne. Wilki i ich ofiary znacząco bały się ludzi. Obie grupy zwierząt ponad dwukrotnie częściej uciekały i dwukrotnie szybciej opuszczały teren w odpowiedzi na głos człowieka, w porównaniu z kontrolą (odgłosami ptaków). Ponadto ofiary tzn. jelenie, sarny, daniele i dziki wykazały jeszcze większy strach przed człowiekiem. Uciekały ponad trzykrotnie częściej i ponad dwukrotnie częściej opuszczały teren na ludzki bodziec niż na kontrolę.
Puszczane były również odgłosy szczekających psów. Zarówno wilki jak i ich ofiary bały się bardziej ludzi niż psów. Uciekały i opuszczały teren jednak dużo częściej niż w reakcji na kontrolę.
Reakcję zwierząt można zaobserwować w filmiku z nagranych fotopułapek przez naukowców pod linkiem. Kto boi się kogo?
Jak strach przed człowiekiem wpływa na dzikie zwierzęta?
Oprócz reakcji na ludzi, przy okazji eksperymentu badano nocną aktywność wilków i ich ofiar oraz dzienną aktywność człowieka i psów.
Stwierdzono, że wilki i ich ofiary były dużo bardziej aktywne w nocy, co kontrastowało znacząco z dzienną aktywnością ludzi i psów. Oznacza to, że dzikie psowate prowadzą nocne życie bezpośrednio przez strach przed „superdrapieżnikiem”, jakim jest człowiek.
Ponadto lęk przed ludźmi u kopytnych jest większy niż przed „wielkim złym wilkiem” – wolały uniknąć „superdrapieżnika” (człowieka), niż naturalnego wroga – wilka.
Badanie to potwierdza fakt, że obecność człowieka i strach przed nim „zamyka wilki w ciemności”, co mówi o uniwersalności strachu wilków przed ludźmi. W ten sposób zwierzęta tworzą „tarczę” przed spotkaniem człowieka, którego się boją.
W nieistniejącej sytuacji, gdzie zwierzęta są wolne od strachu przed ludźmi kopytne, miałyby większą aktywność za dnia, a wilki przemieszczały się o różnych porach, śledząc zachowanie ofiar.
Kto się kogo boi bardziej?
Wilki mają powszechnie bardzo złą sławę, opisującą je jako „duże złe wilki” z bajki o Czerwonym Kapturku. Ogólny postrach, jaki w nas budzą te drapieżniki, z perspektywy powyżej przedstawionych badań jest nieuzasadniony.
Autorzy zwracają uwagę, że jeśli wilki podchodzą do zabudowań, robią to w lęku, jednak bodziec w postaci jedzenia (np. w otwartym koszu na śmieci) jest zbyt atrakcyjny. Zabierając dużym drapieżnikom las oraz przecinając ich trasy migracji drogami, musimy liczyć się że spotkaniami z nimi.
Badania z 2014 roku prowadzone w Puszczy Białowieskiej z drugiej strony potwierdzają pozytywny wpływ występowania wilków na zachowanie kopytnych. W lęku o swoje życie przed atakiem drapieżnika stają się bardziej czujne, krócej żerują w jednym miejscu oraz częściej się przemieszczają. Wpływa to pozytywnie na całą kaskadę troficzną oraz redukuje szkody w uprawach leśnych przez jeleniowate.
Wilki są gatunkiem nieufnym i bojącym się człowieka. Najnowsze badania udowadniają, że to człowiek staje się „superdrapieżnikiem”, wobec którego pokorne stają się nawet najbardziej nieustraszone i plastyczne drapieżniki takie jak wilk.
Źródła:
Kasper et al., Wolves and their prey all fear the human ‘‘super predator’’, Current Biology (2025), https://doi.org/ 10.1016/j.cub.2025.09.018
