Las nie jest naturalnym środowiskiem dla psa. Czworonóg może stanowić większe zagrożenie dla dzikiej przyrody niż koty, dlatego niektóre parki narodowe i rezerwaty zakazują psom wstępu. Lasy Państwowe informują, że puszczanie pupila ze smyczy w lesie jest nielegalne! Zgodnie z artykułem 166 Kodeksu wykroczeń grozi za to nagana lub kara grzywny do 5000 zł. Jaki wpływ mają psy na środowisko przyrodnicze? Czy mogą krzyżować się z wilkami?
Spacerując po lesie z czworonogiem należy zadbać o bezpieczeństwo pupila oraz innych zwierząt. Problemem są także psy zdziczałe, których liczebność w Polsce naukowcy szacują na 70 tys. do 650 tys. Zdarza się, że ludzie zachowują się nieodpowiedzialnie wyrzucając psa z samochodu lub zostawiając w lesie, aby porzucić zwierzę. Ponadto niektórzy pozwalają na to, aby czworonogi błąkały się po okolicy bez nadzoru właściciela. Jak zadbać o bezpieczeństwo pupila oraz zwierząt dziko żyjących?
Wpływ psów na środowisko przyrodnicze
Z badań przeprowadzonych pod kierownictwem dr Izabeli Wierzbowskiej z Grupy Badań Łowieckich i Ochrony Przyrody Uniwersytetu Jagiellońskiego wynika, że nawet u udomowionych psów, nawet tych małych oraz spokojnych, pozostał instynkt łowiecki. “Mogą nie tylko zabijać inne zwierzęta, ranić, ale i wypłaszać z siedlisk czy niepokoić” – informuje badaczka. Spuszczony ze smyczy pies może popędzić za sarną, jeleniem lub dzikiem. Istnieje ryzyko, że spłoszone zwierzę padnie z wycieńczenia i stresu lub ucieknie na ruchliwą drogę, co może doprowadzić do kolizji.
Dr Wierzbowska podaje w publikacji, że psy mogą tworzyć watahy i wspólnie polować. „Wilki polują, aby zabić i zdobyć pożywienie. Natomiast psy bardzo często ścigają zwierzęta, ranią je dotkliwie – atakując nogi i brzuch – a niekoniecznie zabiją. Zdarza się, że nie zjadają w ogóle swojej ofiary” – tłumaczy przyrodniczka.
“Oprócz zachowań drapieżniczych, jak np. gonienie dzikich zwierząt, psy zostawiają też zapach, mocz i odchody, co może zaburzać zachowanie innych zwierząt na długo po tym, jak zwierzęta opuszczą daną okolicę” – tłumaczą australijscy naukowcy Philip Bateman oraz Lauren Gilson z Curtin University. Zapach działa jak ostrzeżenie m.in. dla lisów, jeleni, a nawet rysi, które unikają miejsc regularnie odwiedzanych przez psy. Ponadto głośne zachowania pupili sprawia, że dzikie zwierzęta odczuwają stres, co negatywnie wpływa na rozród, a także sprawia, że odstraszone mogą uciec zostawiając młode. Ponadto psie odchody zawierają azot i fosforany, które mogą zanieczyszczać wodę i glebę.
Psy mogą także przenosić choroby, takie jak wścieklizna, parwowiroza czy nosówka! Eksperci tłumaczą, że w Polsce znaczna część psów nie jest szczepiona i odrobaczana, a choroby i pasożyty przenoszone przez czworonogi mogą przyczynić się do spadku liczebności wilków. Badacze tłumaczą, że jeśli jedno szczenię zostanie zainfekowane nosówką, cały miot może umrzeć.
Wśród nieoczywistych zagrożeń wyróżnia się to, że ptaki zbierające psie futro do budowy gniazd częściej tracą jaja lub pisklęta. Ponadto kąpiele psów w rzekach mogą mieć negatywne skutki, ponieważ część środków przeciw pchłom i kleszczom zawiera substancje toksyczne dla bezkręgowców wodnych.
Czy psy mogą krzyżować się z wilkami?
Eksperci tłumaczą, że wilki mogą krzyżować się z psami, jednak zdarza się to rzadko. Mieszańce nazywa się wilczakami. W większości przypadków dochodzi do tego, gdy wilczyca nie ma partnera podczas okresu godowego. W takim przypadku musi sama wychować szczenięta, ponieważ psy nie pomagają samicom w wychowaniu potomstwa. W Polsce Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska zalecała eutanazję takich hybryd (krzyżówki odławia się i usypia).
Z genetycznego punktu widzenia hybrydy stanowią zagrożenie dla populacji wilka. Dziedziczone po psach cechy, takie jak słabsze uzębienie, krótsze nogi czy cieńsze futro utrudniają przeżycie w środowisku naturalnym. Jeśli takie mutacje „przejdą” do populacji wilka szarego dochodzi do tzw. „zanieczyszczenia genetycznego”, co osłabia populację gatunku.
Jak podaje dr hab. Sabina Nowak dla Stowarzyszenia dla Natury „Wilk”, hybrydy, mając od urodzenia kontakt wyłącznie z wilkami, zachowują się i reagują na zagrożenia (w tym na ludzi), identycznie jak drapieżniki. Można powiedzieć, że są „przekonane, iż są wilkami”. Uwarunkowania te powodują, że mieszańce nie są bardziej niebezpieczne dla ludzi.
Jak zadbać o dobro psów oraz środowiska przyrodniczego?
Powinniśmy zawsze pamiętać, że w lasach żyją zwierzęta, dla których spotkanie z pupilem może być niemiłym przeżyciem. Zadbajmy wiec o dobro nie tylko czworonogów, ale również otaczającej nas przyrody. Wybierając się na spacer należy wyposażyć się w smycz, która zwiększa bezpieczeństwo naszego pupila i dzikich mieszkańców lasu. Na rynku dostępne są długie, nawet 10-metrowe, które dadzą psu więcej swobody, pozwalając jednocześnie na kontrolowanie zachowania czworonoga. Warto również zająć psa podczas spacerów. Aportowanie czy wykonywanie sztuczek spowodują, że zwierzę się zmęczy i nie będzie stwarzało aż tak dużego zagrożenia.
Źródła:
- Bateman P. W., Lauren G. N. 2025. Bad dog? The environmental effects of owned dogs. Pacific Conservation Biology 31
- Wierzbowska I. A., Hędrzak M., Popczyk B., Okarma H., Crooks K.R. 2016. Predation of wildlife by free-ranging domestic dogs in Polish hunting grounds and potential competition with the grey wolf. Biological Conservation 201: 1–9.
