Mikroplastik znajdowany jest wszędzie. W głębiach oceanów, na szczytach Himalajów, wszelkich organizmach, w tym tkankach i narządach człowieka, np. krwi i mózgu. Polscy naukowcy z Wydziału Leśnego Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie: Jarosław Lasota, Ewa Błońska, Michał Ciach zbadali jego zawartość w gniazdach bociana białego. Wyniki badań na ten temat zostały opublikowane w czasopiśmie Ecological Indicators. Co wykazali autorzy?
Dla wyjaśnienia – mikroplastiki (MC) to maleńkie cząsteczki plastiku o średnicy mniejszej niż 5 mm, które mogą mieć różne kształty i pochodzić z różnych źródeł, a bocian biały (Ciconia ciconia) jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych ptaków Europy. Rozmnaża się w okolicach siedzib ludzkich, gdzie wykorzystuje dachy domów, słupy energetyczne, czy kominy. Wydawać by się mogło, że wiemy już o nim wszystko. Tymczasem ustalenia naukowców z Krakowa, na temat mikroplasiku w gniazdach ptaków, zaskakują.
Struktura bocianiego gniazda a mikroplastik
Bociany białe budują gniazda w specyficzny sposób. Do stworzenia konstrukcji wykorzystują suche, długie patyki ułożone warstwami. Wnętrze wysłane jest sianem, słomą i obornikiem, a niekiedy także śmieciami i szmatami.
Charakterystyczny sposób budowy i utrzymania gniazd przez bociany, prowadzi do przebudowy konstrukcji kolejnymi warstwami w następnych sezonach lęgowych. Pozwala to na możliwość gromadzenia plastiku w strukturze.
Pojawia się coraz więcej doniesień na temat problemu osadzania się mikroplastiku na powierzchni gniazd wybranych gatunków ptaków, co skłoniło naukowców z krakowskiego Uniwersytetu Rolniczego do przeprowadzenia badań.
Miejsca badań mikroplastiku w bocianich gniazdach
Bociany białe bytują najczęściej na terenach zalewowych w dolinach rzek, na naturalnych i półnaturalnych łąkach i pastwiskach, uprawianych z małą intensywnością, a także na gruntach uprawnych. Ze względu na różne czynniki, a w dużej mierze intensyfikację rolnictwa, takich obszarów przyjaznych bocianom, jest coraz mniej.
Badania mikroplastiku w bocianich gniazdach naukowcy przeprowadzili w północno-wschodniej części Polski, gdzie przeanalizowali 47 gniazd bociana białego, zlokalizowanych na terenach rolniczych.
Wyniki badań naukowców z Uniwersytetu rolniczego w Krakowie
Podczas badań nad mikrolastikiem umiejscowionym w gniazdach bociana białego – Jarosław Lasota, Ewa Błońska, Michał Ciach, doszli do zaskakujących wniosków.
- Średnio w 1 kg gleby wewnątrz bocianiego gniazda znajduje się 0,21 g mikroplastiku ;
- Im więcej łąk i bydła w okolicy gniazda, tym więcej w nim mikroplatiku;
- Najczęstszym rodzajem plastiku w badanych próbach był polipropylen koloru białego w postaci włókien, powstały prawdopodobnie w wyniku fragmentacji i rozpadu sznurków do prasowania siana (sznurek do pras rolniczych);
- Drugim dominującym typem mikroplastiku był polietylen w postaci drobnych kawałków folii, także popularny w rolnictwie i ogrodnictwie;
- Najprawdopodobniej większość mikroplastiku w gniazdach bociana białego pochodzi z rozpadu większych fragmentów tworzyw sztucznych znoszonych przez bociany do gniazd i z pozostałości pożywienia, a właściwie wypluwek zawierających resztki dżdżownic, w których ciałach kumuluje się mikroplastik.
W wynikach badań naukowcy podali także średnią szacunkową masę mikroplastiku w badanych gniazdach bocianów, która wynosi ok. 80 g, przy średniej masie gniazda 378 kg.
Przy obecnych trendach w produkcji i zarządzaniu tworzywami sztucznymi szacuje się, że do 2050 roku aż 12 miliardów ton odpadów z tworzyw sztucznych trafi na wysypiska śmieci lub zostanie wypuszczonych do środowiska naturalnego
Źródło: Lasota J., Błońska E., Zbyryt A., Ciach M. 2024. Microplastics characteristics and environmental correlates of their presence in the nests of white stork: An evidence for biotransfer and biocirculation in the ecosystem. Ecological Indicators 162: 112005.