W sterylnych pomieszczeniach NASA, gdzie składane są statki kosmiczne, naukowcy odkryli aż 26 nowych gatunków mikroorganizmów. Co najciekawsze, te niezwykle odporne bakterie potrafią przetrwać w ekstremalnych warunkach, które mają przypominać… przestrzeń kosmiczną. To przełomowe znalezisko może mieć poważne konsekwencje dla przyszłych misji międzyplanetarnych.
Za odkrycie odpowiadają naukowcy z NASA Jet Propulsion Laboratory we współpracy z naukowcami z Indii i Arabii Saudyjskiej. Ich wyniki mogą istotnie wpłynąć na rozwój biologii, bioinżynierii oraz badań międzyplanetarnych.
Mikroorganizmy z cleanroomów, które nie powinny tam być
Cleanroomy NASA to pomieszczenia o kontrolowanych warunkach, gdzie kurz, mikroorganizmy czy inne zanieczyszczenia są niemal całkowicie eliminowane. To właśnie w takich laboratoriach składane są sondy kosmiczne i przygotowywane misje na Marsa czy Europę (księżyc Jowisza). A jednak, mimo skrajnej sterylności, życie znalazło sposób.
Nowo odkryte mikroorganizmy nie tylko przetrwały w surowych warunkach, ale także wykazywały cechy, które mogą pomóc im przetrwać również w kosmosie. Do cech tych należą: zdolność do tworzenia biofilmów, odporność na promieniowanie UV, wysoką temperaturę, środki dezynfekujące i niedobory składników odżywczych.
Nowe gatunki z nieznanymi zdolnościami
Naukowcy przeanalizowali genomy bakterii wyizolowanych z powierzchni urządzeń kosmicznych oraz filtrów powietrza z cleanroomów. Spośród nich 26 okazało się wcześniej nieznanymi dla nauki gatunkami, należącymi do rodzajów, takich jak Arthrobacter, Kocuria czy Bacillus.
Część tych mikroorganizmów posiada geny odpowiedzialne za mechanizmy naprawy DNA, co zwiększa ich odporność na mutacje. Jest to niezwykle przydatna cecha w środowiskach o dużym promieniowaniu, do których należy przestrzeń kosmiczna. Niektóre z nich produkują też enzymy umożliwiające rozkład chemikaliów wykorzystywanych do sterylizacji.
Co to oznacza dla misji kosmicznych?
To odkrycie stawia poważne pytania przed NASA i innymi agencjami kosmicznymi. Przede wszystkim: czy jesteśmy w stanie zapobiec przypadkowemu przenoszeniu ziemskich form życia na inne planety?
Jeśli takie bakterie dostaną się na Marsa lub Europę, mogą zakłócić poszukiwania śladów życia pozaziemskiego. Naukowcy mogą nie odróżnić ziemskiego „pasażera na gapę” od autentycznego życia z innego świata.
Z drugiej strony, odkrycie tych mikroorganizmów otwiera ekscytujące możliwości. Ich zdolności przetrwania można wykorzystać np. do projektowania biotechnologii, które funkcjonują w warunkach kosmicznych, lub do stworzenia nowych leków i enzymów przemysłowych.
Profesor Alexandre Rosado z Uniwersytetu Nauki i Technologii im. Króla Abdullaha (KAUST), główny badacz projektu i członek kilku grup roboczych NASA ds. ochrony planetarnej i mikrobiologii kosmicznej, wyjaśnia, że celem badań było określenie ryzyka przenoszenia ekstremofilnych mikroorganizmów podczas misji kosmicznych oraz identyfikacja tych, które mogą przetrwać warunki zbliżone do panujących w kosmosie.
Choć odkrycie nowych gatunków bakterii może wydawać się drobnostką, w kontekście eksploracji kosmosu jest to wielka rzecz. Pokazuje, jak trudne jest całkowite wyeliminowanie życia z naszej technologii oraz jak niezwykła i elastyczna jest sama natura.
Jak podkreślają badacze, to dopiero początek, kolejne badania mogą przynieść jeszcze bardziej zaskakujące wyniki. A to oznacza, że na pytanie „czy życie może istnieć poza Ziemią?”, coraz częściej odpowiadamy: „tak, i może już tam leci z nami”.
