Naukowcy z Nowej Zelandii poinformowali we wtorek, że odkryli nowy gatunek „rekina widma”, gatunku ryby, która żeruje na dnie Oceanu Spokojnego, polując na ofiary na głębokości ponad mili – podała AFP News Agency.
Wraz ze zdobywaniem przez ludzi zgłębiania wód oceanów odkrywane są nowe gatunki. Wśród nich także rekinów.
Tajemnicze żebrowane jajo
Zagadką dla naukowców było jajko odkryte w 1989 roku przez naukowców z Australii, a właściwie skórzasta osłonka na jajka nazywana też „torbą syreny”, składana przez niektóre gatunki rekinów. Puste osłonki na jajka miały jedną niemal unikalną cechę – rząd widocznych żeber wzdłuż górnej części.
Jaja znaleziono w Rowley Shoals, grupie atoli na skraju szelfu kontynentalnego na Morzu Timoru Wschodniego, kilkaset kilometrów od północno-wschodniego wybrzeża Australii. Ich odkrycie wywołało szereg pytań. Co je złożyło? Gdzie żyło? I dlaczego skorupy jajowe miały tak charakterystyczny wygląd?
Odkrycia nowych gatunków rekinów
Minęło ponad 30 lat. Naukowcy w końcu znaleźli odpowiedź na najbardziej podstawowe z tych pytań – i dzięki temu odkryli zupełnie nowy gatunek rekina.
Ponad dwie dekady w XXI wieku ludzkość wciąż odkrywa nowe gatunki najbardziej imponujących myśliwych oceanów. Jeszcze w połowie lat 80. nauka ustaliła, że istnieje około 360 gatunków rekinów, od głębinowych, takich jak 20-centymetrowykarłowaty rekin latarniowy, po ogromnego, żywiącego się planktonem rekina wielorybiego, największego gatunku w oceanach.
Ale w ciągu nieco ponad 40 lat liczba ta wzrosła o prawie 40%.Znanych jest ponad 5000 gatunków, a liczba nowych gatunków nie wykazuje oznak spadku. We wrześniu 2024 r. zidentyfikowano nowy gatunek rekina widma – prymitywnej ryby chrzęstnoszkieletowej blisko spokrewnionej z rekinami – dzięki odkryciu okazu złowionego w głębinach oceanu u wschodniego wybrzeża Nowej Zelandii.
Ta nowa fala odkryć dorównuje tej ze złotych wieków eksploracji. Jest ona w równym stopniu produktem ubocznym żmudnej pracy w archiwach kolekcji muzealnych, jak i wpatrywaniem się w głębokie wody oceanów świata.
Co z rekinem, który zniósł tajemnicze żebrowane jaja?
Will White, starszy kurator Australian National Fish Collection w CSIRO (Commonwealth Scientific and Industrial Research Organisation) w Hobart w Australii, był częścią zespołu, który połączył kropki. Po odkryciu podczas badania w Rowley Shoals, skrzynki jajowe zostały rozesłane do archiwów muzealnych, podczas gdy nikt nie zagłębiał się bardziej w dziwne grzbiety skrzynek.
W 2011 roku badacz Brett Human pracował jako wolontariusz w Western Australian Museum w Perth, kiedy natknął się na jajo rekina pręgowanego. Choć przypominało jaja złożone przez inny gatunek rekina, zwierzę to nigdy nie zostało znalezione w wodach Australii. Human powiązał jajo z innymi jajami znalezionymi u wybrzeży Australii i zawęził gatunek do prawdopodobnie należącego do rodziny rekinów kocich. Nie był jednak w stanie ustalić dokładnego gatunku.
„Najpierw opisał sprawę i bardzo się postarał, żeby zawęzić zakres… zrobił to o wiele lepiej, niż zrobiłby to wielu ludzi”, mówi White. „Nic się nie wydarzyło, dopóki nie zaczęliśmy przyglądać się sprawie z koleżanką Helen O’Neill. Nawet wtedy pomyślałam sobie: 'Chyba szczekam pod złym drzewem, przyglądając się sprawom. Nikt tego tak naprawdę nie zrobił, prawdopodobnie jest ku temu jakiś powód’”.
Co się okazało?
Okazało się, że CSIRO również otrzymało próbki przypadków jaj w latach 80. – i nikt nie przeprowadził dalszych badań. „Dopiero gdy zacząłem przeglądać dane z kolekcji, zdałem sobie sprawę, że tak naprawdę pochodzą z tych samych badań. Zostały zebrane w tym samym miejscu tego samego dnia”.
White i jego współpracownicy wiedzieli, że jaja odzyskane w latach 80. pochodzą z pewnej głębokości – od 410 m (1345 stóp) do 504 m (1640 stóp) – i zaczęli szukać rekinów, które zostały złowione na tej samej głębokości. Kolekcja CSIRO zawierała to, co uważano za południowochińskiego rekina kociego, który okazał się być w ciąży, gdy został złapany. Naukowcy dokonali sekcji i znaleźli rozwijający się zarodek wewnątrz osłonki jajowej z tymi samymi charakterystycznymi grzbietami, co te odkryte lata wcześniej w Rowley Shoals. Praca detektywistyczna udowodniła, że był to zupełnie nowy gatunek, a zagadka, nad którą australijscy naukowcy zajmujący się rekinami głowili się przez ostatnie 30 lat, została w końcu rozwiązana.
„Zajęło nam to jakieś dwa dni, żeby to rozgryźć” — mówi White. „Chodzi o to, że trzeba tego konkretnie szukać. Dorośli z tej grupy, w szczególności, są bardzo subtelnie inni” — mówi.
Nowy gatunek ma już nazwę rodzajową
Gatunek ten ma już nazwę naukową (następnie zostanie utworzona nazwa zwyczajowa) i został ujawniony w Journal of Fish Biology w kwietniu 2023 r. Uważa się, że ta nowa odmiana demonicznego rekina kociego, inaczej znana jako Apristurus ovicorrugatus , żyje około 700 m pod powierzchnią, składając jaja na koralowcach w wodzie zbyt głębokiej, aby mogło do niej dotrzeć światło słoneczne. White mówi, że tę rodzinę rekinów szczególnie trudno jest badać, ponieważ są nieuchwytne, a różnice między gatunkami mogą być subtelne.
Źródła: BBC/AFP News Agency
