Świat bez ryb to scenariusz, który wydaje się nie do pomyślenia, jednak wizja ta jest coraz bardziej prawdopodobna w obliczu współczesnych zagrożeń. Od wieków ryby stanowiły podstawę diety, ekonomii i ekosystemów wodnych. W wyniku przełowienia wiele gatunków znajduje się obecnie na granicy wyginięcia, a niektóre zostały już uznane za wymarłe. Spadek liczebności ryb w oceanach jest także skutkiem zanieczyszczeń środowiska, zmian klimatycznych oraz degradacji siedlisk naturalnych. Zastanawiając się nad przyszłością świata bez tych zwierząt, warto zrozumieć, jak ogromny wpływ mają na planetę i jakie konsekwencje niesie ich zniknięcie. Co się stanie, gdy ryb zabraknie?
Niepokojące dane i statystyki
Zgodnie z najnowszymi danymi ONZ FAO, aż 37,7% stad ryb na świecie jest obecnie nadmiernie eksploatowanych, a sytuacja ta wciąż się pogarsza. Szczególnie niepokojące są dane dotyczące Morza Śródziemnego i Czarnego, gdzie ponad 60% stad jest przełowionych. Taki stan rzeczy grozi degradacją morskich ekosystemów oraz może mieć poważne skutki dla milionów ludzi na całym globie.
Z raportu UN FAO „The State of World Fisheries and Aquaculture 2024” wynika, że globalna produkcja ryb i owoców morza osiągnęła najwyższy w historii poziom 185,4 mln ton. W 2022 roku połowy ryb i owoców morza osiągnęły 91 mln ton, co oznacza, że średnio w ciągu każdej minuty wyławiano około 173 ton.
Jakie gatunki ryb są zagrożone?
W Polsce ochrona gatunkowa zwierząt, roślin i grzybów jest regulowana przez przepisy Ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r. oraz związane z nią rozporządzenia. Gatunki są klasyfikowane pod ochronę ścisłą lub częściową w zależności od stopnia zagrożenia, znaczenia ekologicznego oraz potrzeby ograniczenia ingerencji człowieka.
Według Rozporządzenia Ministra Środowiska, z dnia 16 grudnia 2016 r., w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt, ochronie ścisłej podlega 5 gatunków ryb:
- jesiotr ostronosy,
- strzelba błotna,
- koza złotawa,
- głowacica,
- minóg morski.
Czy możemy żyć bez ryb?
Zmiany w populacjach ryb nie tylko zaburzają równowagę w ekosystemach wodnych, ale mają również dalekosiężne skutki dla gospodarek zależnych od połowów oraz bezpieczeństwa żywnościowego na świecie.
Ryby są ważnym źródłem białka, kwasów tłuszczowych omega-3, witaminy D i składników mineralnych. Ich brak w diecie mógłby prowadzić do niedoborów szczególnie w krajach nadmorskich i w kulturach, które bazują na diecie bogatej w produkty morskie. Według ONZ ryby i owoce morza stanowią znaczące niskoemisyjne i odnawialne źródło pożywienia pod warunkiem prowadzenia zrównoważonego zarządzania zasobami. Naukowcy podkreślają, że właściwie zarządzane stada ryb mają zdolność do regeneracji. Przy pełnym wdrożeniu zasad zrównoważonego rybołówstwa możliwe byłoby zapewnienie żywności dla dodatkowych 72 milionów ludzi na świecie.
Rybołówstwo i akwakultura odgrywają istotną rolę w tworzeniu miejsc pracy i wspieraniu rozwoju gospodarczego, zatrudniając około 62 miliony osób (czyli więcej niż liczba ludności Włoch). W licznych kulturach organizmy te mają znaczenie symboliczne i tradycyjne, będąc nieodłącznym elementem obrzędów, świąt oraz codziennego życia. Przykładem są ryby podczas wigilijnej wieczerzy, których brak wpłynąłby na obecne zwyczaje i tradycje.
Te pływające stworzenia pełnią rolę w ekosystemach wodnych, zarówno słodkowodnych, jak i morskich. Zajmują różne poziomy troficzne (ryby roślinożerne i drapieżne,) utrzymując równowagę ekologiczną. Ich wyginięcie skutkowałoby zaburzeniem łańcucha pokarmowego i miałoby wpływ na inne gatunki oraz na jakość wód. Konsumenci mogą przyczynić się do ochrony ekosystemów morskich poprzez wybór ryb pochodzących ze zrównoważonych połowów. Gwarancją tego jest produkt oznaczony certyfikatem MSC (Marine Stewardship Council).
Źródło: msc.org
