Marnowanie żywności to problem o ogromnej skali i charakterze globalnym. Negatywne skutki tego zjawiska można podzielić na ekologiczne, ekonomiczne i społeczne. Badania wskazują, że aż 8-10% światowej emisji gazów cieplarnianych wiąże się z niespożywaną żywnością. Ograniczenie marnowania żywności o połowę dałoby możliwość wyżywienia 1 miliarda ludzi. Co mówią statystyki – gdzie jest najwięcej strat żywności? Co robimy, aby im zapobiec?
Czym jest marnowanie jedzenia?
Marnowanie jedzenia, według Federacji Polskich Banków Żywności, definiuje się jako świadome działanie niespożytkowania żywności zgodnie z jej pierwotnym przeznaczeniem na każdym etapie łańcucha żywnościowego. Zdaniem Programu Środowiskowego Organizacji Narodów Zjednoczonych to żywność, która przechodzi przez łańcuch dostaw aż do punktu końcowego, jest dobrej jakości i nadaje się do spożycia, lecz pozostaje nieskonsumowana.
Marnotrawienie jedzenia przeważnie ma miejsce na etapie sprzedaży detalicznej i konsumpcji. Wiąże się z wieloma negatywnymi skutkami, takimi jak np.: zbędne zużycie prądu, wody, czy ludzkiej pracy. Marnowanie żywności wpływa także szkodliwie na środowisko, gdyż powoduje degradację gleby, produkcję śmieci oraz ocieplenie klimatu.
Fot. Pixabay
Trudno nie wspomnieć o aspekcie etycznym marnowania żywności, gdyż statystyki niedoboru żywności tworzą z nim ogromny kontrast. Wynika on m.in. z raportu, opracowanego w 2020 r. przez 5 organizacji ONZ. Stwierdzono w nim, że globalny wskaźnik wzrostu głodu przewyższył światowy wzrost populacji, przy szacunku, że prawie 10% wszystkich ludzi jest niedożywionych.
Kolejnym problemem (także etycznym), wiążącym się z marnowaniem jedzenia, jest śmierć zwierząt, z których mięso nie zostało zużyte, sprzedane, zjedzone. To nie tylko bezsensowna strata życia, ale również koszty utylizacji, a w nich generowanie zbędnego śladu węglowego. Według danych z 2016 r. blisko 12 proc. światowej produkcji mięsa zostało utracone pomiędzy rzeźnią a sklepem mięsnym. Daje to 39 mln ton, co stanowi równowartość 413 mln świń lub 115 mln bydła.
Marnowanie jedzenia – problem globalny
Marnowanie jedzenia jest problemem ogólnoświatowym. Jego ogromną skalę przybliża raport Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (Food and Agriculture Organization of the United Nations, FAO), który podaje, że na świecie co roku marnuje się 1,3 mld ton żywności nadającej się do spożycia, co stanowi 1/3 całej produkowanej żywności.
Ilość marnowanej żywności na świecie jest najwyższa w krajach, o populacji, która przekracza miliard ludzi. Czołówkę stanowią Chiny, gdzie co roku marnuje się 91,6 mln ton żywności oraz Indie – 68,8 mln ton. Kolejne miejsce zajmują Stany Zjednoczone, w których co roku wytwarza się 19,4 mln ton odpadów żywnościowych. W Europie prym wiodą Niemcy – prawie 11 mln ton, Francja – 9 mln ton i Włochy – ponad 8,6 mln ton. W Polsce w 2020 r. wytworzono ok. 4 mln ton świeżej masy odpadów żywnościowych.
Fot. Pixabay
Ile jedzenia marnuje statystyczny Polak? Dlaczego?
Jak podaje Polski Instytut Ekonomiczny, statystyczny Polak marnuje corocznie 247 kg jedzenia, przy średniej mieszkańca UE – 173 kg na osobę. Skalę problemu marnowania żywności w kraju określił PROM (Program Racjonalizacji i Ograniczenia Marnotrawstwa Żywności), według którego w Polsce 60% marnowanej żywności pochodzi z gospodarstw domowych, a zaledwie 1% z gastronomii.
Według raportu NIK najczęściej wyrzucamy żywność ze względu na zepsucie lub przeterminowaną datę ważności. Inne powody to: zbyt duże zakupy, przygotowanie nadmiernej ilości jedzenia, nieprzemyślane zakupy, złe przechowywanie produktów, nabycie towarów o niskiej jakości, oraz brak pomysłów na ich zużycie.
Oprócz podstawowych dobrych nawyków zakupowych i przechowywania żywności w gospodarstwach domowych, w przeciwdziałaniu marnowaniu żywności pomagają takie inicjatywy jak np.:
- przepisy prawa przeciwdziałające marnowaniu jedzenia – nakładają szereg obowiązków na sprzedawcę;
- działania edukacyjne;
- aplikacja „Too Good Too Go”, która umożliwia sprzedawcy sprzedaż produktów niezakupionych na czas, a użytkownikowi nabycie ich w postaci paczki niespodzianki w atrakcyjnej cenie;
- miejsca w sklepach przeznaczone do sprzedaży w niższej cenie produktów z kończącym się terminem przydatności do spożycia;
- akcje producentów żywności np. „Gotuj w stylu zero waste”, gdzie podawane są przepisy na potrawy z wykorzystaniem resztek jedzenia;
- tworzenie jadłodzielni i lodówek społecznych;
- freeganizm – ruch w przeciwieństwie marnotrawieniu żywności polegający na antykonsumpcyjnym stylu życia.
Marnowanie żywności, mimo wszelkich przeciwdziałań, stanowi ogromny światowy problem. W rozwiązaniu go może pomóc zwykła lista zakupów lub mniejsza ilość jedzenia przygotowywanego w domu. To krok, na który stać każdego.
