Stereotyp „samotnego wilka” czy pojęcie „watahy” tych drapieżników wprowadza nas w mylną wizję struktury społecznej. Wilki są niezwykle rodzinnymi zwierzętami, przywiązującymi szczególną wartość do więzi pomiędzy spokrewnionymi osobnikami. Gdy zagłębimy się bardziej w ekologię gatunku, możemy zauważyć, że rodzinne życie wilków wcale nie różni się dużo od relacji występujących w naszych rodzinach.
Wilk szary żyje w grupach rodzinnych składających się z rodziców oraz młodych, często z dwóch ostatnich miotów. W Polsce przeciętna wilcza rodzina liczy 3-7 osobników. Szczenięta rodzą się pod koniec kwietnia lub początek maja, w liczbie od 5 do 7 osobników. Są one głuche i ślepe, wymagają więc ciągłej opieki rodziców przez pierwsze tygodnie życia. Co ciekawe młode z poprzednich lat (2-3. letnie) zostają z rodzicami oraz oddają się pomocy w opiece nad młodszym rodzeństwem. Każdy z nas, kto doświadczył posiadania maluchów w rodzinie, wie, że pomoc w ich wychowaniu nie należy do najłatwiejszych zadań. Jednak to właśnie starsze rodzeństwo musi się podjąć opieki nad niesfornymi brzdącami w czasie nieobecności rodziców. Podczas zabaw młode wilki uczą się podstaw polowania, skradania się, czy nawet komunikacji oraz ustanawiania hierarchii w grupie.
Starsze drapieżniki (zwykle w wieku 2 lat) po zdobytym doświadczeniu oddzielają się od grupy rodzinnej i ruszają w poszukiwaniu nowych terenów do osiedlenia, partnera oraz możliwości założenia swojej własnej grupy rodzinnej. Możemy to przyrównać do wyjazdu na studia czy wyprowadzki z domu, co pomaga w rozwinięciu samodzielności oraz własnego pomysłu na życie. Stąd właśnie mogło się pojawić pojęcie „samotnego wilka”, jednak to najczęściej młode osobniki poszukujące partnera oraz swojego terytorium. Żaden wilk nie wybrałby życia w samotności, gdyż wilki są zbyt towarzyskimi zwierzętami.
Jeśli chodzi o relacje panujące w grupie rodzinnej, należy porzucić utartą wizję okrutnego samca alfa i podporządkowanych mu osobników omega. Taka wataha (co jest określeniem używanym przez myśliwych) została mylnie opisana w 1934 roku przez ekologa Rudolfa Schenkela, podczas obserwacji niespokrewnionych ze sobą wilków w niewoli. Taka grupa pod wpływem silnego stresu oraz ograniczonej przestrzeni mogła przejawiać zachowania agresywne wobec siebie oraz hierarchizację stada. W kolejnych latach pojęcia samca i samicy alfa zostały utrwalone przez wybitnego badacza dr L. Davida Mech’a, który ugruntował te nazwy w książce „Wolf”.
Dopiero obserwacje wilków w naturze i przyjrzenie się bliżej ich strukturze socjalnej, pozwoliły na rozbicie tego powszechnie już znanego mitu. Grupa rodzinna wilków składa się z pary rodziców, którzy cieszą się autorytetem wśród swojego potomstwa, bez konieczności agresywnych zachowań. Przewodzą swoją rodziną najlepiej jak potrafią, dbając o wszystkich członków grupy jednakowo. Ponadto dzięki obserwacjom wilków z fotopułapek wiemy, że nie porzucają one chorych lub słabszych osobników – wręcz przeciwnie, otaczają opieką i wsparciem, a starsze osobniki zostają w grupie rodzinnej, służąc zdobytym doświadczeniem i wiedzą.
Wilki są niezwykle socjalnymi i rodzinnymi zwierzętami, a ich grupa opiera się na wzajemnym zaufaniu, szacunku oraz wparciu. Każdy z jej członków ma swoje zadane do wykonania, dzięki czemu rodzina jest niezwykle zgrana.
Zmiana postrzegania tych drapieżników i zwiększanie świadomości społeczeństwa na temat ich ekologii może znacznie polepszyć ich relację z sąsiadującymi ludźmi. Wilki są niezwykle ważnym gatunkiem dla zachowania balansu w naszych lasach, dlatego tak ważna jest ich ochrona.
Autorka: Zuzanna Maciejewska
Źródła:
- www.polskiwilk.org.pl;
- Nowak S., Mysłajek R.W. 2019. Po sąsiedzku z wilkami. Stowarzyszenie dla Natury “Wilk”, Twardorzeczka, 40 s.
- Feddersen-Petersen D.U. 2007. Social behaviour of dogs and related canids. W: Jensen P. (red.), The behavioural biology of dogs, CAB International
