Co nowy rząd zrobi dla rolnictwa?

Rolnictwo to, obok ochrony środowiska, kolejny obszar wymagający gruntownych zmian. Co nowa władza zamierza zrobić, aby ten dział gospodarki stał się bardziej wydajny, zrównoważony, ekologiczny i opłacalny dla rolników? W drugiej części naszego powyborczego cyklu sprawdzimy pod tym właśnie kątem umowę koalicyjną nowej większości parlamentarnej, która 12 grudnia utworzyła rząd, a także zajrzymy do programów poszczególnych partii tworzących zwycięską koalicję.

Rolnictwo w umowie koalicyjnej

Zawarta 10 listopada umowa koalicyjna pomiędzy Koalicją Obywatelską, Nową Lewicą i Trzecią Drogą to, jak wspomnieliśmy w poprzednim artykule, podstawowy dokument do rozliczania nowej władzy z obietnic. Do realizacji tych postulatów zobowiązali się przedstawiciele wszystkich partii tworzących większościową koalicję, dlatego teoretycznie nie powinno być problemu z przegłosowaniem ich w sejmie. Zupełnie inaczej niż w przypadku propozycji z indywidualnych programów, w przypadku których zebranie większości nie jest oczywiste.

Rolnictwu w umowie koalicyjnej poświęcono jeden punkt: „Strony Koalicji będą współpracować na rzecz zabezpieczenia interesu polskich rolników”. Mowa w nim o problemie z ukraińskim zbożem, które – w wyniku rosyjskiej agresji, ale także braku odpowiedniej reakcji naszego poprzedniego rządu – zalało polski rynek, szkodząc interesom tutejszych rolników. Koalicja, w celu uniknięcia powtórki takiej sytuacji, zobowiązuje się do budowy nowej infrastruktury, wprowadzenia obowiązku flagowania produktów oraz aktywnego pilnowania na arenie międzynarodowej tego sektora. W umowie znalazł się także postulat o dążeniu do stabilizacji sytuacji, a zarazem rozwoju polskiego rolnictwa oraz sektora rolno-spożywczego. Zostaną podjęte działania zwiększające opłacalność produkcji poprzez rozwój potencjału eksportowego, unormowanie stosunków międzynarodowych i uproszczenie administracyjnych procedur. Kolejne propozycje dotyczą poprawy dobrostanu zwierząt, wykorzystania potencjału rolnictwa do produkcji taniej i czystej energii, a także większą ochronę rolników przed szkodliwymi praktykami przedsiębiorstw skupujących żywność.

Co dla rolnictwa proponuje Trzecia Droga?

Przegląd indywidualnych programów zaczynamy od tego koalicjanta, ponieważ to właśnie współtworzące Trzecią Drogę Polskie Stronnictwo Ludowe jest partią najbardziej kojarzoną z rolnictwem, a reprezentujący ją w sejmie Czesław Siekierski został powołany na funkcję ministra rolnictwa i rozwoju wsi. W swoim programie PSL postuluje:

• Zablokowanie niekontrolowanego napływu produktów rolnych z Ukrainy.
• Wprowadzenie Programu Aktywnego Rolnika, czyli zwiększonych dopłat i ułatwień dla rolników.
• Dążenie do zwiększenia unijnych dopłat.
• Stawkę 0% VAT na żywność wytwarzaną tradycyjnie.
• Utworzenie Funduszu Klęskowego, pokrywającego straty wynikające z klęsk żywiołowych, a także systemu ubezpieczeń i kontraktacji żywności po określonej cenie, aby rekompensować rolnikom niezależne od nich straty.
• Ustanowienie rekompensat za straty spowodowane przez dziką zwierzynę.
• Długofalowy program budowy zbiorników retencyjnych.
• Zagwarantowanie producentom rolnym stabilizacji dochodów poprzez Fundusz Wzajemnej Pomocy.
• Wypowiedzenie umowy UE-Mercosur, która otworzyła europejski rynek na bezcłowy import produktów rolno-spożywczych z krajów Ameryki Południowej, gdzie nie obowiązują europejskie standardy dotyczące pestycydów.
• Promocję polskiej żywności i rozbudowę Zielonych Targów.
• Promocję polskich ras zachowawczych.
• Dofinansowanie paliwa rolniczego.
• Regulacje ułatwiające zrzeszanie się rolników w samowystarczalnych grupach producenckich, które poza produkcją rolną będą nastawione na wytwarzanie energii elektrycznej potrzebnej do prowadzenia działalności.
• Wprowadzenie systemu rezerw nawozów sztucznych, aby uniknąć braków magazynowych i gwałtownych wzrostów cen.
• Wsparcie rolnictwa na obszarach górskich.
• Przeciwdziałanie wyludnianiu wsi.
• Poprawa bezpieczeństwa na wiejskich drogach.
• Program budowy i remontów wiejskich świetlic.

W przypadku Polski 2050, drugiej partii wchodzącej w skład Trzeciej Drogi, lista rozwiązań dla rolnictwa jest już wyraźnie krótsza. Propozycje są następujące:

• Rozwój małej retencji dla skutecznej ochrony gospodarstw przed suszą i powodzią.
• Wsparcie gospodarstw rodzinnych, aby miały większe szanse w konkurencji z gospodarstwami wielkoobszarowymi.
• Przyjazne dla środowiska rolnictwo – budowa biogazowni i system zachęt do obniżania emisji.
• Korzystne warunki wsparcia polskiej zdrowej żywności.
• Ochrona polskiego rynku rolnego – skuteczna kontrola fitosanitarna, weterynaryjna i jakościowa, szczelny system tranzytu produktów rolnych.
• Zmniejszenie biurokracji, wprowadzenie prostej platformy E-rolnik.

Kwestia rolnictwa została poruszona również we wspólnych 12. gwarancjach Trzeciej Drogi, aczkolwiek mowa tam jedynie o bezpieczeństwie żywnościowym w kontekście sytuacji z ukraińskim zbożem, a także większych dotacji dla rolników i wsparcia technologicznej modernizacji gospodarstw.

Konkrety Koalicji Obywatelskiej w temacie rolnictwa

W 100 konkretach na pierwsze 100 dni rządów Koalicji Obywatelskiej zostało zawarte siedem postulatów związanych z rolnictwem. Brzmią one następująco:

• Co najmniej połowa strategicznych produktów spożywczych w sklepach ma pochodzić z Polski. Wszystkie świeże produkty muszą być oznaczone flagą kraju pochodzenia.
• W każdym mieście mają powstać nowoczesne targowiska.
• Zwiększenie przestrzeni magazynowych oraz budowa nowego portu zbożowego.
• Odbudowa tradycji hodowli świń. Koszty bioasekuracji pokrywane z budżetu.
• Fundusz stabilizacyjny dla rolników, pokrywający straty spowodowane szkodami łowieckimi oraz oszustwami pośredników.
• Obniżenie kosztów prowadzenia gospodarstw. Wsparcie inwestycji w pompy ciepła, farmy fotowoltaiczne oraz biogazownie.
• Czysta i tania woda do produkcji rolnej.

Czy Lewica wspiera polskie rolnictwo?

Także w programie Nowej Lewicy znalazły się pomysły na wsparcie tego sektora gospodarki. Postulaty najmniej konserwatywnego koalicjanta obejmują:

• Dążenie do poprawy opłacalności produkcji, poprzez wspieranie lokalnego przetwórstwa i skup płodów rolnych na rzecz rezerw materiałowych, a także większą kontrolę jakości importowanej żywności.
• Wprowadzenie ochrony rolników i przetwórców żywności – przeciwdziałanie nieuczciwym praktykom w handlu, równowaga w negocjacjach cenowych, maksymalnie 30-dniowy termin płatności przez skupy i markety.
• Wyrównanie europejskich dopłat, aby Polscy rolnicy otrzymywali taką samą pomoc, jaka obowiązuje w innych krajach. Punkt ten obejmuje także rekompensaty za świadczenie korzystnych dla środowiska usług.
• Przeznaczenie dodatkowych środków na dopłaty do ubezpieczeń rolników.
• Zwiększenie kwot odszkodowań za szkody rolnicze.
• Finansowanie skutecznej walki z ASF i HPAI.
• Wsparcie rolników w zmniejszeniu wydatków wynikających ze zmian klimatu.
• Wsparcie i rozwój kółek rolniczych, aby małe gospodarstwa miały większe możliwości modernizacji. Skrócenie łańcucha dostaw.

Jak widać, większość postulatów Polskiego Stronnictwa Ludowego, Polski 2050, Koalicji Obywatelskiej oraz Lewicy jest ze sobą zbieżne, choć pojawiają się też pewne różnice w pomysłach na rozwiązanie niektórych problemów. Wypracowanie wspólnego stanowiska na pewne sprawy przez tak różne środowiska polityczne może być trudne, ale na pewno nie niemożliwe, zwłaszcza że powyższe porównanie programów wskazuje raczej na wspólne cele w rozwoju polskiego rolnictwa.

Autor: Paweł Pałasz