Jemioła jest jedną z najpopularniejszych bożonarodzeniowych tradycji. Ma przynieść rodzinie zdrowie oraz radość w nadchodzącym roku. Czym jest jemioła? Co jeszcze symbolizuje?
Jemioła to coś znacznie więcej niż tylko świąteczna ozdoba. Tak naprawdę to gatunek półpasożytniczej rośliny występującej naturalnie w przyrodzie. Jaką rolę pełni w ekosystemach?
Jemioła w przyrodzie
Jemioła pospolita, zwana też białą (Viscum album L.) to wiecznie zielony krzew z rodziny sandałowcowatych (Santalaceae). Rośnie na drzewach zarówno iglastych jak i liściastych.
Jemioła jest półpasożytem. Jak każda inna roślina przeprowadza fotosyntezę, jednak bytuje na innych gatunkach. Za pomocą specjalnych ssawek, wrastających przez korę aż do drewna, pobiera wodę oraz sole mineralne z rośliny żywicielskiej, co powoduje jej osłabienie, a w konsekwencji może doprowadzić do obumarcia drzewa.
Badania dowiodły, że szyszki z drzew, na których bytuje jemioła, są mniejsze, a nasiona słabsze.
Owoce jemioły są chętnie zjadane przez ptaki, szczególnie jemiołuszki, które swoją nazwę zawdzięczają właśnie tej roślinie, oraz paszkoty. Właśnie te gatunki ptaków, poprzez wydalanie nasion oraz czyszczenie swoich dziobów o gałęzie drzew, przyczyniają się do rozsiewania półpasożyta.
W Polsce stwierdzono trzy podgatunki jemioły, które występują tylko na określonych gatunkach drzew. Najbardziej znana oraz najczęściej występująca jest jemioła pospolita typowa. Gatunek ten występuje tylko na drzewach liściastych. Naukowcy stwierdzili ponadto ekspansję jemioły pospolitej rozpierzchłej, która rośnie przede wszystkim na sosnach oraz jemioły pospolitej jodłowej, którą zaobserwować można tylko na jodłach.
Jemioła – symbol Bożego Narodzenia
Symbolika oraz wierzenia na temat jemioły pochodzą przede wszystkim z kultury Celtów, oraz wikingów. Kiedy inne rośliny zimą usychały, jemioła wciąż była zielona. Dlatego uważano, że posiada ona magiczne moce. Później, w swoich bożonarodzeniowych obrzędach, zaczęli ją wykorzystywać także chrześcijanie. Niektóre z wierzeń zachowały się do dziś i stanowią popularną tradycję świąteczną.
Jemiołę najlepiej powiesić nad drzwiami wejściowymi do domu lub nad stołem. Może być niebanalną ozdobą świątecznych stroików. Jemioła powinna pojawić się w domach w odpowiedni dzień, czyli dopiero w dzień Wigilii.
Jemioła znana jest przede wszystkim jako symbol miłości. Dziś całujących się par pod jemiołą w święta jest mnóstwo. Według tradycji ma to przynieść długi i trwały związek. Zakochani w ten sposób chcą umocnić swoją miłość. Tradycja ta przywędrowała do Polski z Anglii, w której zwyczaj ten znany był od XVIII wieku.
Jemioła, a konkretnie jej owoce, są symbolem bogactwa. Zawieszona nad drzwiami domu ma sprowadzić szczęście i obfitość, a także spełnić wszystkie życzenia i marzenia domowników. Według legend, aby jemioła obdarzyła kogoś dostatkiem i dobrobytem, musi mieć dużo białych owoców, a krzew powinno zachować się w domu aż do następnej Wigilii Bożego Narodzenia.
Jemioła, według kultury celtyckiej, była symbolem życia i żywotności, dlatego stosowano ją jako lek na bezpłodność.Takie wierzenia przetrwały wieki i dotarły nawet do Polski. W dawnych czasach jemiołę podawano niepłodnym zwierzętom, aby te mogły doczekać się potomstwa. Niektórzy do dziś są przekonani, że jemioła ma zapewnić powodzenie u płci przeciwnej.
