Przyspieszające zmiany klimatu i coraz częstsze występowanie ekstremalnych zjawisk pogodowych stwarzają wiele zagrożeń dla naszego bezpieczeństwa. Poza bezpośrednimi skutkami, jak pogorszenie się jakości życia na pewnych obszarach czy klęski żywiołowe, istnieje zwiększone ryzyko kolejnych konfliktów pomiędzy poszczególnymi państwami. Kwestii wpływu zmian klimatycznych na sytuację geopolityczną pilnie przyglądają się eksperci z NATO. O wpływie globalnego ocieplenia na bezpieczeństwo członków sojuszu informuje opublikowany niedawno raport.
Raport NATO ostrzega przed skutkami globalnego ocieplenia
NATO Climate Change and Security Impact Assessment, czyli ocena wpływu zmian klimatu na bezpieczeństwo, to tytuł raportu, który w lipcu zaprezentowała Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego, sojusz militarny zrzeszający Stany Zjednoczone oraz 31 państw europejskich, w tym Polskę. Z zaprezentowanych wniosków wynika, że postępujące zmiany klimatu wywierają głęboki wpływ na bezpieczeństwo Sojuszu.
W raporcie zostało podkreślone, że NATO musi nieustannie pozostawać w gotowości do realizacji swoich celów, pomimo trudności wynikających z szybko zmieniającego się środowiska. Zwrócono uwagę m.in. na konieczność utrzymania pokoju w Kosowie. Jednocześnie zauważono, że globalne ocieplenie będzie utrudniać utrzymanie zdolności operacyjnych sił wojskowych.
Autorzy raportu nie mają wątpliwości, że zmiany klimatyczne to ogromne wyzwanie w kontekście zapewnienia pokoju na świecie. Globalne ocieplenie, powodujące pogorszenie się warunków do życia na wielu obszarach planety, będzie prowadzić do zaostrzania się obecnych konfliktów oraz wzniecania na nowo tych zakończonych. Jednym z najbardziej zapalnych miejsc, jak wskazuje raport NATO, są Bałkany.
Bałkański kocioł znów rozgorzeje?
Wybuch wojny na Ukrainie dla wielu osób, zwłaszcza urodzonych w ciągu ostatnich trzech dekad, mógł być zaskoczeniem, gdyż przywykliśmy do pokoju. Ten jednak w naszej części świata nie trwał wcale długo. Jeszcze w latach 90. toczył się krwawy konflikt na Bałkanach, spowodowany problemami gospodarczymi oraz wzrostem nacjonalistycznych postaw. W zakończeniu konfliktu i zbrodni wojennych, dokonywanych głównie przez Serbów, pomogły interwencje ONZ oraz NATO.
Choć obecnie na terenach byłej Jugosławii pozornie panuje pokój, nie można zapomnieć o napiętej sytuacji pomiędzy Serbią a Kosowem. Z najnowszego raportu NATO wynika, że przez globalne ocieplenie konflikt najpewniej będzie narastał. Półwysep Bałkański to obszar, który dotkliwie doświadcza zmian klimatycznych. Latem, co obserwujemy w ostatnich tygodniach, wysokie temperatury powyżej 40°C są przyczyną licznych pożarów, dotkliwej suszy oraz częstych blackoutów, czyli przerw w dostawie energii.
To wszystko wpływa negatywnie na rozwój gospodarczy i bezpieczeństwo takich krajów, jak Serbia czy Kosowo. Pogarszająca się sytuacja ekonomiczna może przyczynić się do zaostrzenia konfliktu. Podobne sytuacje mają już miejsce na Bliskim Wschodzie oraz w Afryce Północnej – regionach silnie doświadczających skutków zmian klimatycznych, takich jak brak wody czy wysokie ceny żywności. Susza i spowodowane nią migrację przyczyniły się do wybuchu rewolucji, a następnie wojny domowej w Syrii.
Jak zmiany klimatyczne wpływają na zdolności obronne NATO
Tegoroczny raport NATO poświęca wiele miejsca na kwestię wyzwań stojących przed swoimi siłami pokojowymi w obliczu postępującego ocieplania klimatu. Wzrost liczby dni z ekstremalnymi upałami niekorzystnie wpływa na zdolności sprawnego reagowania, a także wiąże się z koniecznością wykonywania dodatkowych zadań. Chodzi np. o podjęcie szybkich i skutecznych działań w przypadku katastrofy, jaka może zdestabilizować region w rodzaju Kosowa.
W raporcie zwrócono też uwagę, że zarówno operacje wojskowe, jak i samo monitorowanie bezpieczeństwa, mogą być utrudnione przez skutki globalnego ocieplenia. Jako przykład podano np. zmianę struktury chemicznej oceanu, która zmniejsza zasięg działania sonarów, potencjalnie utrudniając śledzenie wrogich okrętów podwodnych. Wyższe temperatury powietrza i jego rozrzedzenie powodują natomiast utrudnienia w transporcie drogą lotniczą ciężkich ładunków wojskowych.
Co gorsze, zmiany klimatu wpływają przede wszystkim na bardziej zaawansowany sprzęt i broń, jakich używa NATO i jego sojusznicy. Tymczasem zagrażający naszemu bezpieczeństwu terroryści Hamasu, Hezbollahu czy Huti korzystają z bardziej prymitywnych rozwiązań, które są mniej wrażliwe na działania pogody. W pewnych okolicznościach może im to dawać przewagę.
Wojna to dalsze pogarszanie się warunków klimatycznych
W raporcie NATO poruszono jeszcze jedną istotną kwestię. Ewentualny konflikt, jaki wybuchnie z powodu globalnego ocieplenia, przyczyni się do jeszcze szybszych zmian klimatycznych. Widać to na przykładzie rosyjskiej inwazji w Ukrainie. Agresja Rosji generuje dodatkowe emisje CO2, przyczynia się do pożarów lasów czy wycieków toksycznych substancji.
Z całym raportem można zapoznać się na oficjalnej stronie NATO, pod adresem: https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_227571.htm.
Autor: Paweł Pałasz
