Wiosna to czas ptasich godów. Dla ornitologów i miłośników przyrody jest to jeden z najbardziej widowiskowych spektakli natury. Zwykle to samce starają się zaprezentować z jak najlepszej strony, a samica dokonuje wyboru. Wybranek powinien być zdrowy i silny, aby móc zdobywać pokarm i bronić gniazda. Każdy gatunek ma własne sposoby na zdobycie partnera do rozrodu. Jakie są zwyczaje godowe ptaków?
Ptasi koncert godowy
Najczęstszym sposobem na zdobycie partnera wśród polskich ptaków jest śpiew. Większość gatunków, takich jak sikorki, zięby czy kosy, w ten sposób przyciąga samice. Jest to dla partnerki oznaka siły oraz zdrowia samca, a także sygnał dla rywali o zajęciu terytorium. Dla większości gatunków najważniejsze jest jak donośny jest śpiew godowy samca.
Głuszec imponuje samicy nie tylko barwnym upierzeniem. Śpiew tego gatunku jest niezwykły. Składa się z powtarzanych fraz: klapanie, trelowanie, korkowanie i szlifowanie. Następnie samiec chwilowo głuchnie – stąd nazwa gatunku.
Na szczególną uwagę zasługują gody bekasów (kszyków) i dzięciołów. Te pierwsze wydają charakterystyczne „beczenie”, powstające poprzez przepływ powietrza między piórami ogona – sterówkami. Z kolei dzięcioły głośno uderzają dziobami w konary wysokich drzew, co samica może usłyszeć z odległości nawet kilometra.
Ptasie tango
Wyjątkowo pięknym oraz ciekawym zjawiskiem są ptasie tańce godowe. Jest to sposób na wytworzenie więzi między partnerami przed przystąpieniem do rozrodu. Ptaki przełamują lęk przed nowym partnerem, aby bez obaw założyć wspólnie gniazdo i wychować pisklęta.
W Polsce najbardziej widowiskowy taniec wykonują cietrzewie. Samce gromadzą się zwykle o świcie na tokowisku i przyjmują charakterystyczną postawę: stroszą pióra, rozkładają ogon oraz unoszą tzw. różę, czyli czerwone fragmenty skóry nad oczami. W trakcie tańca wykonują skokowe ruchy i wydają charakterystyczne dźwięki. Ornitolodzy zwracają uwagę na to, że populacja cietrzewia w Polsce drastycznie zmalała. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu na tokowiskach gromadziło się wiele samców, a obecnie jest to zaledwie kilka osobników. Zdarzają się także miejsca, gdzie tokuje jeden ptak.
Głuszec, czyli największy kurak w Europie, odbywa gody w bardzo charakterystyczny sposób. Samiec dostojnie krąży po terytorium z uniesioną głową, prezentując rozłożony ogon i śpiewając. Głuszcze także w Polsce stają się coraz bardziej rzadkim gatunkiem, dlatego coraz trudniej jest zaobserwować ich gody.
Ornitolodzy podziwiają także gody żurawi, których taniec porównują do tanga. Stawiają dostojne kroki, kłaniają się, biegają oraz wachlują skrzydłami. Żurawie łączą się w pary na całe życie, jednak samiec co roku uwodzi stałą partnerkę. Ma to na celu umocnienie więzi.
Niektóre ptaki część swoich toków odbywają w powietrzu. Przykładem są orliki krzykliwe, bieliki i myszołowy, które wykonują niezwykłe akrobacje w locie. Ptaki wznoszą się i opadają na przemian. Niekiedy wykonują nawet pełne przewroty w locie.
Ptasi architekci – znaczenie miejsca lęgowego
Dla samic jaskółek, modraszek, muchołówek i innych gatunków gniazdujących w dziuplach najważniejszy jest wygląd miejsca lęgowego zajmowanego przez samca. Zwykle samce, po wylądowaniu na otworze dziupli, rozkładają skrzydła, pokazując tym samicy miejsce lęgowe. Z kolei remiz zwisa nad gałęzią i pogwizduje, aby przyciągnąć potencjalną partnerkę. Jeżeli gniazdo spodoba się samicy, może to oznaczać początek wspólnego sezonu rozrodczego.
Barwne szaty godowe
W okresie wiosennych godów u kaczki, zięby, kulczyka czy gila kolorowe upierzenie staje się bardziej błyszczące i ma intensywniejszą barwę. Gatunki te dumnie prezentują kolorowe pióra potencjalnym partnerkom. Ponadto, głuszce, podobnie jak pawie, prezentują swój ogon.
U niektórych gatunków, np. u mewy śmieszki, w okresie godów, pojawiają się dodatkowe kolorowe elementy, jak czarne ubarwienie na głowie. Z kolei głowę czapli białej zdobi pióropusz.
Przez żołądek do serca
Niektórym samicom imponuje podarowanie pożywienia. Na przykład samiec rybitwy, w okresie godowym ofiarowuje małą rybkę, za co partnerka zwykle jest mu bardzo wdzięczna. Dopiero wtedy mogą przystąpić do podniebnego tańca. Badania naukowców wykazały, że samiec sójki wybiera specjalnie ulubione pożywienie partnerki, aby móc zaimponować wybrance.
Także samiec zimorodka z ukłonem wręcza partnerce złowioną rybkę, a ona z zachwytem trzepoce skrzydełkami. W przypadku tego gatunku zdarza się to dopiero podczas budowania wspólnego gniazda. Jest to tzw. karmienie godowe.
Źródła:
