Wszechobecna susza i pożary stają się coraz poważniejszym problemem dla ludzi, fauny i flory. 20 kwietnia 2025 roku Biebrzański Park Narodowy ucierpiał z powodu rozległego pożaru. Akcja ratowania cennych terenów przyrodniczych trwała 11 dni, jednak niektórych powierzchni nie dało się odratować. Co jest chronione w Biebrzańskim Parku Narodowym i jakie gatunki ucierpiały?
Ogień jest siłą niszczącą wszystko na swojej drodze. Przy suszy, silnym wietrze oraz na trawiastej powierzchni rozprzestrzenia się z niezwykłą prędkością. Właśnie takie warunki towarzyszyły ostatniemu pożarowi na terenie nieużytków i trzcinowisk. Czy pożar w Biebrzańskim Parku Narodowym został ugaszony? W akcji ratowniczej brało udział 387 strażaków, wykorzystując 104 pojazdy gaśnicze, a także 7 statków zrzucających wodę z powietrza. Dzięki zaangażowaniu służb oraz długo wyczekiwanych opadów deszczu udało się opanować dramatyczną sytuację.
Analiza strat po pożarze
„Pożar objął turzycowiska i trzcinowiska oraz niewielkie fragmenty lasu bagiennego. Pracownicy Biebrzańskiego Parku Narodowego dokonali wstępnej analizy strat przyrodniczych na podstawie zobrazowań: WorldView 3 oraz Sentinel. Stwierdzono, że spaleniu uległy głównie zbiorowiska szuwarów turzycowych” – podaje dla portalu ekoetos.pl Biebrzański Park Narodowy.
Powierzchnia objęta pożarem to około 185 hektarów. Ze wstępnych danych wynika, że pożar objął około 0,4 ha borów i lasów bagiennych będących siedliskami Natura 2000 „Czerwone Bagno”. Był to obszar szczególnie broniony przed pożarem, z racji ścisłej ochrony na tym terenie drogocennych bagien oraz ostoi łosia na skalę całego kraju. Dzięki zaangażowaniu służb ratowniczych pożar objął jedynie 19 ha z 4190 ha powierzchni Czerwonego Bagna.
„Spośród zbiorowisk nieleśnych uległy spaleniu na największych powierzchniach: zbiorowisko z trzcinnikiem lancetowatym, szuwar turzycy tunikowej, kwaśne młaki niskoturzycowe (zbiorowisko turzycy pospolitej i jaskra płomiennika), w następnej kolejności na mniejszych powierzchniach: szuwar trzcinowy, łozowisko wierzby szarej i pięciopręcikowej, wilgotne łąki, ziołorośla z wiązówką błotną i kozłkiem lekarskim” – wymieniają straty pracownicy Biebrzańskiego Parku Narodowego.
Jednym z cenniejszych elementów ekosystemu, które ucierpiały były dwa stanowiska brzozy niskiej objętej ochroną. Wśród zbiorowisk leśnych spaleniu uległa brzezina moczarowa.
Utrata drogocennych zbiorowisk roślinnych spowodowała również dotkliwe straty w dla rzadkiej fauny zamieszkującej te tereny. „Pożarowi uległy siedliska następujących, rzadkich gatunków ptaków: wodniczki, dubelta, derkacza, kropiatki, kszyka, podróżniczka oraz żerowiska orlika grubodziobego, błotniaka łąkowego, błotniaka stawowego i gadożera” – podaje dla portalu ekoetos.pl Biebrzański Park Narodowy. Ucierpiały również świergotki – spłonęły lęgi tych ptaków.
Strawione przez pożar tereny naraziły na śmierć drobne ssaki takie jak nornice i ryjówki, gady np. żmiję zygzakowatą, płazy takie jak żaba moczarowa oraz większość bezkręgowców żyjących na tych terenach.
Ponadto oszacowano, że 83% powierzchni, która ucierpiała w pożarze to własność skarbu państwa, natomiast pozostałe 17% to grunty prywatne.
Z czego słynie Biebrzański Park Narodowy? – bagienna ostoja
Biebrzański Park Narodowy został utworzony w 1993 roku, stając się największym Parkiem Narodowym w Polsce, oraz jednym z większych w Europie. Jaką powierzchnię zajmuje Biebrzański Park Narodowy? Obejmuje on 59.223 ha, chroniąc rozległe torfowiska Kotliny Biebrzańskiej, fragment Wzgórz Sokólskich, rzekę Biebrzę oraz wszystkie zagrożone gatunki żyjące na tym terenie.
Najcenniejszym terenem Parku jest szeroka dolina o naturalnym charakterze meandrującej rzeki Biebrzy, dzięki której powstały rozległe torfowiska będące największym kompleksem w Polsce. Tzw. Bagna Biebrzańskie są ostoją dla rzadkich i ginących gatunków roślin, a także stanowiąc najważniejszy w Europie Środkowej rezerwat wodno-błotnych ptaków.
Co jest symbolem Parku Biebrzańskiego? Powracające wiosną kilkutysięczne stada batalionów stały się wizytówką doliny Biebrzy. Gnieżdżąc się tu od lat 80-tych XX wieku majestatyczne ptaki przykuwają uwagę pasjonatów-ornitologów. Nie bez powodu Biebrzański Park Narodowy już od 1995 roku został wpisany na listę Konwencji Ramsar oraz BirdLife International. Migrujące ptaki taki jak gęsi, kaczki i ptaki siewkowe znajdują tu ostoję w podróżach. Wśród zaobserwowanych w Kotlinie Biebrzańskiej 307 gatunków aż 169 z nich to gatunki gnieżdżące się regularnie. Dolina Biebrzy jest domem rzadkich gatunków takich jak: orlik grubodzioby, wodniczka (zagrożonych globalnie) oraz cietrzew, bąk, czapla biała, bocian czarny, orlik krzykliwy, czy puchacz. Gatunki ptaków można wymieniać godzinami. Czy nie lepiej jednak zobaczyć je na własne oczy? Biebrzański Park Narodowy jest również ostoją dla chronionych ssaków takich jak wilk i łoś.
Roślinność tego obszaru wyróżnia się dużym zróżnicowaniem gatunkowym. W parku występuje 113 gatunków objętych prawną ochroną, w tym 60 ścisłą i 45 częściową. Na uwagę zasługuje 38 gatunków roślin z wysokimi kategoriami zagrożenia w kraju, zamieszczonych w Polskiej Czerwonej Księdze roślin, w tym 10 krytycznie zagrożonych wyginięciem (kategoria CR), 10 zagrożonych (kategoria EN) i 18 narażonych na wyginięcie (kategoria VU). Do najrzadszych należą m.in. zanokcica zielona, rosiczka długolistna oraz kosaciec bezlistny. Doskonałe warunki do rozwoju znalazły tu również storczyki, w tym obuwik pospolity, którego stanowisko na tym terenie jest najliczniejsze w Polsce.
Te piękne i unikalne na skalę Europy tereny to miejsca życia niezwykłej fauny i flory. Wszelkie systemy odwadniające teren mokradeł mają istotny wpływ na poziom jego uwilgotnienia. W konsekwencji osuszenie terenu wpływa na rozprzestrzenianie się i czas trwania pożarów. Pożary niszczą roślinność bagienną, powodując zanikanie tych unikatowych obszarów.
Źródła:
Biebrzański Park Narodowy
