Ogrody zoologiczne są miejscem rekreacji zarówno dla dzieci jak i dorosłych, spełniają one jednak dużo większą misję. Główną ideą zoo jest zachowanie gatunków zagrożonych, a nawet próby przywrócenia do rodzimego środowiska tych, które wymarły w naturalnych populacjach. Instytucje te odgrywają również istotną rolę w edukacji społeczeństwa oraz badaniach naukowych. Jak więc spojrzeć na wizytę w zoo jako aktywną pomoc wymierającym gatunkom?
Zwierzyńce czy menażerie są znane już od 2000 lat p.n.e., kiedy w Chinach czy Egipcie były źródłem rozrywki i obiektem dumy władców. Zwierzęta były przetrzymywane w małych klatkach oraz często przewożone z miejsca na miejsce. Pierwszym ogrodem zoologicznym z „prawdziwego zdarzenia” było otwarte w 1752 Tiergarten Schonbrunn w Austrii, gdzie podopieczni mieli do dyspozycji większe wybiegi, a idea ogrodów zoologicznych powoli zaczynała się kształtować na rzecz ochrony gatunkowej.
Misja zoo – ochrona zagrożonych gatunków
Nowoczesne ogrody zoologiczne są odpowiedzią na rozwój cywilizacji oraz wymieranie zwierząt, które jest tego winą. Instytucje te w większości stanowią dom dla gatunków narażonych na wymarcie, zagrożonych wyginięciem, a także tych, które nie występują już w środowisku naturalnym. W tym przypadku głównym celem jest próba odtworzenia lub zasilenia populacji zagrożonych gatunków.
Ogrody zoologiczne rozmnażają zwierzęta, próbując zachować ich charakterystyczne zachowania, zwyczaje oraz imitować środowisko jak najdokładniej. Jednak proces powrotu do prawdziwego domu jest długotrwały, zajmuje wiele pokoleń i adaptacji urodzonych w niewoli zwierząt. Pomimo że nie zawsze kończy się sukcesem jest warty swojej ceny.
Znamy kilka projektów, których reintrodukcje zakończyły się sukcesem. Najsłynniejszym przykładem na skalę Polski może być odratowanie populacji żubra, którego ostatni osobnik zginął w Puszczy Białowieskiej w 1919 roku. Gatunek ten przetrwał tylko dzięki kilkudziesięciu przedstawicielom żyjącym w ogrodach zoologicznych, czy zwierzyńcach. Dziś populacja żubrów w Polsce liczy 2000 osobników, a na świecie ponad 6000. Spektakularnym jest to, że pochodzą od zaledwie 12 przodków.
Każdy ogród zoologiczny prowadzi projekty reintrodukcyjne, czy takie związane z ochroną gatunkową zwierząt. Należy także nadmienić, że w zoo mogą być przetrzymywane osobniki urodzone w niewoli lub te, które z jakiś powodów nie poradzą sobie na wolności – z trwałymi urazami, odebrane przemytnikom lub uratowane z cyrków.
Badania naukowe w ogrodach zoologicznych
Ogrody zoologiczne stanowią niezwykłą bazę dla naukowców do lepszego poznania biologii, fizjologii, behawioru, czy badań porównawczych. Biolodzy mają tu dostęp do gatunków, które prowadzą skryty tryb życia lub są ciężkie do schwytania i przestudiowania w środowisku naturalnym. Gatunki objęte ochroną mogą zostać zbadane w zoo, co umożliwia pozostawienie bez ingerencji wrażliwe na stres populacje. Dzięki pozyskanym próbkom zgromadzone zostają rezerwy genetyczne w bankach DNA.
Ogród zoologiczny umożliwia również analizę zachowań zwierząt oraz poprawienia ich dobrostanu. Częste badania nad wpływem zamknięcia, zmiany struktury socjalnej czy obecności ludzi mogą pomóc nie tylko w dostosowaniu lepszych warunków do życia w zoo, ale także ochronie zwierząt dziko żyjących.
Poznaj, pokochaj, pomagaj
Kolejną niezwykle ważną misją jest edukacja zwiedzających ogrody zoologiczne. Zwierzęta w nich występujące są często odległą wizją dla wielu z nas. Nie każdy będzie miał możliwość zobaczyć np. tygrysy sumatrzańskie, czy nawet wilki szare w naturalnym środowisku. Dzięki okazji obserwacji tych skrytych drapieżników możemy lepiej je poznać, co zwiększy naszą sympatię oraz chęć pomocy danemu gatunkowi. Najłatwiej chronić to co kochamy, a kochamy to co znamy najlepiej.
Wielu stałych odwiedzających ma swoich ulubieńców wśród mieszkańców zoo. Dzięki prowadzeniu fundacji ogrody zoologiczne mogą prowadzić działania, które mają realny wpływ na poprawę sytuacji gatunkowej wielu zagrożonym populacjom. W taki sposób przez dobrowolne darowizny oraz procent ze sprzedaży biletów możemy pomóc swoim ulubieńcom żyjącym w środowisku naturalnym.
Nowoczesne ogrody zoologiczne mają niezwykle ważne misje w celu ochrony gatunkowej, takie jak: hodowla, edukacja oraz nauka. Instytucje te są ambasadorami zwierząt w świecie ludzi oraz dążą do ratowania i podtrzymywania bioróżnorodności dla przyszłych pokoleń.
Źródła:
- Gwiazdowicza D.J. Wybrane aspekty ochrony zwierząt. Str.53-64. Ćwiertnia P., Rola ogrodów zoologicznych w ochronie wybranych gatunków zwierząt. 2011
- fundacjadodo.pl
