Święta Bożego Narodzenia to czas radości, miłości i wspólnych chwil z bliskimi. Niestety jest to także okres, w którym produkujemy najwięcej odpadów w ciągu roku. Duże ilości opakowań po prezentach, nieprzemyślane zakupy, marnowanie żywności, czy plastikowe dekoracje to tylko niektóre z przykładów. Czy da się to zmienić, nie rezygnując z magicznej atmosfery? Oczywiście!
Zasada zero waste
Zero waste to zasada, której celem jest zminimalizowanie ilości generowanych odpadów poprzez ich świadome unikanie, redukowanie i przetwarzanie. Opiera się na podejściu, w którym każdy produkt i materiał powinien być użytkowany w sposób zrównoważony, z myślą o ponownym wykorzystaniu lub recyklingu.
Można ją przedstawić za pomocą tzw. 5R:
- refuse (odmawiaj) – rezygnacja z produktów i opakowań jednorazowych, które szybko stają się odpadami, np. reklamówek, plastikowych słomek czy darmowych ulotek;
- reduce (ograniczaj) – ograniczenie ilości zakupów, marnowania jedzenia i innych zasobów, takich jak woda, energia;
- reuse (użyj ponownie) – ponowne wykorzystanie posiadanych przedmiotów. Obejmuje to naprawę uszkodzonych rzeczy, używanie wielorazowych opakowań (torby i pojemniki) oraz przekazywanie ich dalej, jeśli już nam nie służą;
- recycle (przetwarzaj) – segregacja odpadów, które nie mogą być powtórnie wykorzystywane, w celu umożliwienia ich recyklingu;
- rot (kompostuj) – przekształcenie w kompost odpadów organicznych, takich jak resztki jedzenia, obierki i liście. Uzyskany wartościowy nawóz, można wykorzystać w ogrodzie.
W czasie świąt, warto wprowadzić tych pięć zasad, które pozwolą cieszyć się świąteczną atmosferą w bardziej zrównoważony i świadomy sposób, jednocześnie redukując negatywny wpływ na środowisko.
Jak krok po kroku przygotować się do świąt, dbając o planetę
Zaplanowanie posiłków
Planowanie posiłków jest kluczowym elementem zasady zero waste. Odpowiednie zaplanowanie ilości jedzenia, dobór produktów i kreatywne wykorzystanie resztek pozwolą nie tylko na oszczędność, ale także na zminimalizowanie marnowania żywności. Określenie, ile osób pojawi się na wigilijnej kolacji, pomoże dostosować porcje do rzeczywistych potrzeb. Zamiast gotować za duże ilości, lepiej przygotować dokładnie tyle, ile będzie potrzebne, a ewentualne resztki przechowywać na kolejny dzień.
Pozostałości po świątecznych posiłkach można wykorzystać w różnych gotowych przepisach. Produkty te mogą stanowić składnik sałatki, zupy, a nawet farsz do pierogów. Nie zapominajmy też o resztkach, które powstały przy przygotowaniu dań. Według danych TooGoodToGo, są one najczęstszym powodem wyrzucania żywności w okresie świąt (33 proc.).

Na znaczną redukcję odpadów opakowaniowych pozwalają zakupy w sklepach, które oferują produkty luzem. Kupując np. przyprawy lub orzechy, możemy wykorzystać własne torby wielokrotnego użytku i słoiki, eliminując plastikowe opakowania. Dobrym rozwiązaniem jest także wybór produktów od lokalnych dostawców, którzy oferują świeże, sezonowe artykuły, co sprzyja zrównoważonemu rozwojowi i przyczynia się do zmniejszenia śladu węglowego.
Naturalne i ekologiczne dekoracje
Ozdoby choinkowe z naturalnych materiałów nie tylko są piękne i wyjątkowe, ale także w pełni biodegradowalne. Oznacza to, że po zakończeniu okresu świątecznego, trafią one do kompostu lub recyklingu. Dzięki wykorzystaniu materiałów, które mamy już w domu, jak i tych łatwo dostępnych w naturze, ograniczymy również wydatki związane z zakupem gotowych ozdób.
Zamiast wydawać pieniądze na plastikowe dekoracje, możemy stworzyć własnoręczne, wykonane z gałęzi, szyszek, orzechów, lasek cynamonu, domowych pierników i suszonych owoców. Dobrym rozwiązaniem jest także ozdobienie choinki dekoracjami zrobionymi z papieru, kory lub słomy.
Odpowiedzialne pakowanie prezentów
Odpady związane z pakowaniem prezentów możemy zminimalizować poprzez zaprzestanie używania folii, tasiemek, wstążek z tworzyw sztucznych i taśmy klejącej. Zamiast tradycyjnego papieru do pakowania postawmy na opakowania ekologiczne. Zastanówmy się także, czy Twój prezent w ogóle potrzebuje opakowania, czy nie wystarczy tylko sznurek lub mała kokardka, by pięknie go zapakować?

Prezenty z troską o środowisko
Na prezent wybierajmy przedmioty praktyczne i trwałe, które naprawdę będą służyć obdarowanej osobie. W zamian materialnych podarunków, lepiej postawić na przeżycia – bilety na wydarzenia, kursy, warsztaty czy wyjazdy. Takie upominki zostaną w pamięci na dłużej i nie wygenerują dodatkowych odpadów.
Kolejnym dobrym pomysłem jest przygotowanie prezentu własnoręcznie – domowe przetwory, wypieki, peelingi do ciała, świece, skarpetki lub czapka wykonana na drutach to wyjątkowe prezenty, które niosą ze sobą osobisty, ekologiczny akcent. Takie gesty nie tylko sprawiają radość, ale także mają mniejszy wpływ na środowisko, minimalizując konieczność produkcji nowych rzeczy.
Świadome podejście do wyboru choinki
Choinka sztuczna czy żywa? Które drzewko wybrać?
Niektórzy uważają, że zakup sztucznej choinki zapobiega wycinaniu drzew, jednak ich produkcja jest bardzo energochłonna i wiąże się z emisją szkodliwych gazów cieplarnianych. Co więcej, są one wykonane z mieszanki stali, polietylenu i PCV, a ich recykling jest niemal niemożliwy.

Choinki żywe, pochodzące ze sprawdzonych źródeł, nie są wycinane z lasów, lecz z przeznaczonych do ich hodowli plantacji. Właściciele w miejscu ściętych drzew sadzą nowe, co pozwala na ciągłość upraw.
Oszczędność energii
Zużycie energii można ograniczyć, korzystając z programatorów czasowych do lampek świątecznych, które automatycznie zapalają się i gasną, eliminując potrzebę ręcznego ich wyłączania. W kuchni warto gotować pod przykryciem, co nie tylko przyspiesza proces gotowania, ale również zmniejsza zużycie energii, dzięki lepszemu zatrzymaniu ciepła.
Świąteczne życzenia
Chcąc złożyć komuś życzenia, najlepiej jest zrobić to osobiście lub za pomocą e-maila, sms-a i innych mediów społecznościowych. Jeśli kupujemy kartki, pamiętajmy o wybieraniu takich, które są wykonane z materiałów pochodzących z recyklingu.
Istnieje wiele sposobów, by wprowadzić zasady zero waste do świątecznych tradycji. Od wyboru prezentów przez planowanie posiłków aż po ekologiczne pakowanie – każda z tych decyzji może pomóc zmniejszyć nasz wpływ na środowisko i uczynić święta bardziej świadome.
Źródło: Polskie Stowarzyszenie Zero Waste